Page 18 - SEPTEMBER 2023

18 Εκδοτικός Οίκος ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2023

Μια νέα επιστήµη

στην υπηρεσία του κλίµατος

«Άγριος καιρός. Αναζητώντας τους υπεύθυνους για τους καύσωνες, τις πληµµύρες και τις καταιγίδες»

των Friederike Otto και Benjamin von Brackel σε µετάφραση Κωνσταντίνου Βοργιά

δώ και µερικές δεκαετίες έχει µπει στο λεξιλόγιό
µας η κλιµατική αλλαγή. Παρά τις αµφισβητή-
Εσεις τα δεδοµένα είναι αµείλικτα. Η θερµο- ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ
κρασία του πλανήτη έχει αυξηθεί κατά 1 βαθµό στη βιο-
µηχανική εποχή, τα τέσσερα πέµπτα αυτής της αύ- Γιατί χρειαζόµαστε τα αέρια του θερµοκηπίου
ξησης πραγµατοποιήθηκαν µετά το 1960 και τα τε- Η γη λαµβάνει την ενέργειά της από το φως του ήλιου. Ωστόσο, µόνο ένα µέρος των ακτίνων του ήλιου
λευταία δεκαπέντε χρόνια σπάνε συνεχώς τα ρεκόρ φτάνει στην επιφάνεια της γης. Ένα άλλο τµήµα -οι ακτίνες UV- απορροφώντας από τη στιβάδα του
των πιο θερµών ετών. όζοντος. Περίπου το 30 τοις εκατό είτε αντανακλάται στην ατµόσφαιρα είτε ακτινοβολείται απευθείας
Η Γερµανίδα Friederike Otto, κλιµατολόγος, και ο συµ- πίσω στο διάστηµα από τις επιφάνειες της γης που είναι καλυµµένες µε πάγο ή είναι ανοιχτόχρωµες.
πατριώτης της δηµοσιογράφος για θέµατα περιβάλ- Το υπόλοιπο ηλιακό φως απορροφάται από τη γη, η οποία µε αυτό τον τρόπο θερµαίνεται και εκπέµ-
πει µε τη σειρά της ακτινοβολία. Αυτή η ακτινοβολία δεν είναι πλέον ορατή, είναι όµως αισθητή ως θερ-
µότητα, καθώς είναι κυρίως υπέρυθρη
BIOΓΡΑΦΙΚΑ ακτινοβολία. Αυτή η υπέρυθρη ακτινο-
βολία απορροφάται πάλι στον αέρα από
τα λεγόµενα αέρια του θερµοκηπίου και
εκπέµπεται προς όλες τις κατευθύνσεις
µε µειωµένη ενέργεια. Τα σηµαντικότερα
αέρια του θερµοκηπίου είναι οι υδρα-
τµοί, το διοξείδιο του άνθρακα και το µε-
θάνιο. Ένα µέρος, λοιπόν, της ακτινοβο-
λίας επιστρέφει πίσω στη γη – σαν ένα
παιχνίδι πινγκ-πονγκ µεταξύ του εδά-
φους και των αερίων του θερµοκηπίου,
όπου µε κάθε επαφή η ενέργεια που απο-
µένει λιγοστεύει. Τα µόρια απορροφούν
µέρος της ενέργειας της ακτινοβολίας
Η Friederike Otto είναι επιστήµων του Ο Benjamin von Brackel εργάζεται ως και τη µετατρέπουν σε κινητική ενέργεια:
κλίµατος, φυσικός και διδάκτωρ φι- ανεξάρτητος δηµοσιογράφος για θέ- µε λίγα λόγια, η ατµόσφαιρα ζεσταίνεται.
λοσοφίας. ∆ιευθύνει το Ινστιτούτο Πε- µατα περιβάλλοντος, µεταξύ άλλων,
ριβαλλοντικής Αλλαγής (Environmen- στη Sόddeutsche Zeitung και στη Επειδή υπάρχουν τα αέρια του θερµο-
tal Change Institute) στο Πανεπιστήµιο Frankfurter Rundschau. Είναι αναπλη- κηπίου, η ατµόσφαιρα της γης είναι πάνω
της Οξφόρδης και συγκαταλέγεται ρωτής αρχισυντάκτης του διαδικτυα- από 30 βαθµούς θερµότερη από ό,τι θα
στους συνιδρυτές της επιστήµης κα- κού περιοδικού Klimareporter. ήταν χωρίς το διοξείδιο του άνθρακα, το
ταλογισµού (attribution science). υδρογόνο και το µεθάνιο. Χωρίς τα αέρια
του θερµοκηπίου, το µεγαλύτερο µέρος
λοντος Benjamin von Brackel, της ακτινοβολίας που εκπέµπεται από τη
έγραψαν το βιβλίο αυτό στο οποίο γη θα ακτινοβολούνταν ανεµπόδιστα πίσω
εξηγούν τις αιτίες της αλλαγής, στο διάστηµα. Η ζωή θα ήταν αρκετά δυ-
υποδεικνύουν τους υπαίτιους, σάρεστη και κρύα. Συνεπώς, τα αέρια του
περιγράφουν τη διαδικασία της θερµοκηπίου είναι σηµαντικά για εµάς.
αλλαγής και προτείνουν λύσεις. Όσο το ποσοστό των αερίων του θερµο-
Επειδή οι αλλαγές είναι σταδια- κηπίου και η ηλιακή ακτινοβολία είναι
κές, το επιχείρηµα ότι δεν µπο- σταθερά, είναι όλα καλά. Το πρόβληµα
ρούµε να είµαστε βέβαιοι ότι το ξεκινάει από τη στιγµή που καίµε τερά-
τάδε ή το δείνα καιρικό φαινό- στιες ποσότητες ορυκτών καυσίµων και
µενο οφείλεται στην κλιµατική απελευθερώνουµε όλο και περισσότερα
αλλαγή φαντάζει εύλογο. Πάντα αέρια του θερµοκηπίου στον αέρα, τα
υπήρχαν κατά καιρούς έντονα οποία µπορούν να απορροφήσουν πε-
καιρικά φαινόµενα, υποστηρί- ρισσότερη ακτινοβολία. Και µάλιστα αέ-
ζουν πολλοί. Υπάρχουν και εκεί- ρια του θερµοκηπίου όπως το διοξείδιο
νοι που έχουν συµφέρον να του άνθρακα, το οποίο, σε αντίθεση µε
σπέρνουν την αµφιβολία. Είναι τους υδρατµούς, δεν φεύγει από την ατµό-
µεγάλες εταιρείες ενέργειας κα- σφαιρα µετά από µερικές ηµέρες υπό
θώς η εξόρυξη και η καύση του µορφή βροχής αλλά παραµένει εκεί για
άνθρακα, του πετρελαίου και του αιώνες. Για να διατηρηθεί η ενεργειακή
φυσικού αερίου έχει τη βασική ισορροπία, η γη πρέπει να θερµανθεί. Και
ευθύνη για την κλιµατική αλλαγή. αυτό κάνει, όπως γνωρίζουµε από το 1895
Και το κάνουν µε άµεση κα έµ- όταν ο Σβάντε Αρρένιους (Svante Arrh-
µεση διαφήµιση και προπαγάνδα. enius) ανακάλυψε τη σχέση µεταξύ της θέρµανσης του πλανήτη και των αερίων του θερµοκηπίου.
Η οµάδα της Otto έκανε όµως κάτι επαναστατικό. ∆η- Η θερµοκρασία της γης έχει αυξηθεί κατά περίπου έναν βαθµό από το 1776 – τη χρονιά που ο Τζέιµς
µιούργησε µια νέα επιστήµη, την Επιστήµη Καταλο- Βατ έλαβε τον αριθµό ευρεσιτεχνίας 913 για την ατµοµηχανή του από τον βασιλιά Γεώργιο Γ΄. Αρχικά
γισµού (Event Attribution Science). Αυτό που κάνει, από οι εκποµπές του διοξειδίου του άνθρακα αυξήθηκαν αργά και στη συνέχεια επιταχύνθηκαν µε την
το 2014, είναι ότι αναπαράγει την πορεία ενός ακραίου εκβιοµηχάνιση.
φαινοµένου, αξιολογώντας τα µετεωρολογικά δεδο-
µένα και συγκρίνοντάς τα µε προσοµοιώσεις καιρικών
φαινοµένων που διαθέτουν ήδη τα υπολογιστικά µας
µοντέλα. Με αυτό τον τρόπο πετυχαίνει να καταλογί- ΕΓΡΑΨΑΝ
σει µέσα σε µερικές µέρες ή εβδοµάδες µεµονω-
µένα καιρικά φαινόµενα ή να αποδείξει το αντίθετο, Η Friederike Otto µάχεται Η Friederike Otto
δηλαδή ότι η κλιµατική αλλαγή δεν εµπλέκεται σε
ένα συγκεκριµένο καιρικό φαινόµενο. Με άλλα λόγια εναντίον των αρνητών είναι το πρόσωπο
µπλέκονται πλέον οι ίδιοι οι κλιµατολόγοι στη συζή- «
τηση για τις καθηµερινές επιπτώσεις της κλιµατικής της κλιµατικής αλλαγής ενός νέου
αλλαγής και δεν αφήνουν το µονοπώλιο αυτού του
πεδίου στους µετεωρολόγους. Έτσι αποδυναµώνον- χρησιµοποιώντας το όπλο επιστηµονικού
ται οι εύκολες αµφισβητήσεις και δίνονται νέα πραγ-
µατικά δεδοµένα που καθιστούν την επιχειρηµατο- της επιστήµης κλάδου
λογία χειροπιαστή. Der Spiegel Die Zeit