Page 18 - Open2U - December - 2021

18 Εκδοτικός Οίκος ∆ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021 - ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Έναςτόµοςµε23µελέτες

απότιςεκδόσειςτουΕΑΠ

«Σκηνές,εικόνες,βλέµµατα-∆ιασταυρώσειςτουθεάτρουκαιτουκινηµατογράφου»

έατρο και κινηµατογράφος: µια σχέση αλ-
ληλοτροφοδότησης ή δύο παράλληλοι κό-
Θσµοι, απολύτως διαχωρισµένοι; Η αµφι-
θυµία ως προς τις αµοιβαίες επιρροές θεάτρου
και κινηµατογράφου που διήρκεσε καθ’ όλο τον
20ό αιώνα, αναδεικνύεται από τους µελετητές
του τόµου µε τίτλο «Σκηνές, εικόνες, βλέµµα-
τα – ∆ιασταυρώσεις του θεάτρου και του κινη-
µατογράφου» που φέρει την υπογραφή του Εκ-
δοτικού Οίκου του ΕΑΠ.
Οι συγγραφείς αναπτύσσουν παραδείγµατα
των δηµιουργικών διασταυρώσεων από διαφο-
ρετικά πεδία σε διαφορετικές χρονικές περιό-
δους.
Η Θεατρολογία και η Θεωρία και Ιστορία του Κι-
νηµατογράφου, µακριά από πρότερες προκα-
ταλήψεις και φόβους, ερευνούν τη συγγένεια
των δύο τεχνών, εξετάζοντας και αξιοποιώντας
τα εργαλεία και τις σχέσεις τους, τις διαφορές
αλλά και τις οµοιότητες που επανέρχονται, λαµ-
βάνοντας υπόψη και την εξέλιξη της τεχνολο-
γίας, η οποία αναπόφευκτα επηρεάζει όλους
τους χώρους των παραστατικών και αφηγηµα- ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ
τικών τεχνών. Το θέατρο φιλοξενείται συχνά στα
κινηµατογραφικά πλατό, ενώ αντιστρόφως ο κι-
νηµατογράφος αξιοποιείται ποικιλοτρόπως στις
θεατρικές σκηνές. ∆εκάδες ταινίες αναφέρονται «…Η επιτυχίαµιαςπαράστασης και η αν-
σε θεατρικά έργα, επιχειρώντας να αποδώσουν ταπόκριση του κοινού στα επί σκηνής
µε τους οικείους τους κώδικες τη δραµατικό- δρώµεναλειτούργησεωςφίλτρο,ωςεπι-
τητα των κειµένων, αλλά και τηθεατρικότητα των λογέας για την επένδυση σε αυτήν
παραστάσεων ή ακόµα και τον ιδιαίτερο βηµα- προκειµένου να µεταφερθεί στην κινη-
τισµό της θεατρικής ζωής. µατογραφική οθόνη. Το γεγονός της
µεταφοράς των επιτυχηµένων θεατρικών
παραστάσεων από το σανίδι της σκηνής
Από το αρχαίο δράµα στην οθόνη συνέβαλε στη διαµόρφωση
στο weird cinema µιας συνέχειας, τόσο στον τρόπο θέα-
σης (το κάδρο ταυτίζεται µε το θεατρι-
Ο εν λόγω τόµος περιλαµβάνει είκοσι τρεις µε- κό προσκήνιο) όσο και στις θεµατικές και
λέτες από ισάριθµους ερευνητές και ερευνή- αφηγηµατικές στρατηγικές της µεγάλης
τριες των πεδίων του θεάτρου και του κινηµα- πλειονότητας των ταινιών της περιόδου
τογράφου, οι οποίες εκτείνονται σε ένα ευρύ φά- 1950-1967.
σµα θεµατολογίας, δηµιουργών και προσεγγί- Η αµφιθυµία αυτή µεταξύ των επιρροών τρικά έργα, προσπαθώντας να αποδώ- du Soleil στην Καρτουσερί της Bενσέν το
σεων από το αρχαίο δράµα και τις µετεγγραφές και της αλληλοτροφοδότησης από τη µια σουν µε τους οικείους τους κώδικες τη 2010, που παρουσιάστηκε στο Athens
του στον κινηµατογράφο ώς το σύγχρονο θέα- και του απόλυτου διαχωρισµού από την δραµατικότητα των κειµένων, αλλά και Metropolitan Expo το 2011 στο πλαίσιο
τρο και το weird cinema. Απευθύνεται σε ερευ- άλλη συνεχίστηκε καθ’ όλη τη διάρκεια τη θεατρικότητα των παραστάσεων ή του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου σε
νητές και σπουδαστές, σε καλλιτέχνες, αλλά και ακόµα και τον ιδιαίτερο βηµατισµό της σκηνοθεσία της Αριάν Μνουσκίν. Το κεί-
σε ένα ευρύτερο κοινό που ενδιαφέρεται για τις του 20ού αιώνα και εξελίσσεται ώς τις θεατρικής ζωής. µενοανήκεενµέρειστηνΕλένΣιξού(Hél-
τέχνες. Πρόκειται για µια συστηµατική διερεύ- µέρες µας. "All that jazz" (1979) του Μποµπ Φος (Bob ène Cixous), η οποία το εµπνεύστηκε από
νηση των σχέσεων θεάτρου και κινηµατογρά- Σήµερα πάντως η Θεατρολογία και η Θε- Fosse), "Οιφάλαινες τουΑυγούστου" (The το µυθιστόρηµα του Ιουλίου Βερν "Ναυα-
φου µε πρωτότυπες συµβολές σε θέµατα που ωρία και Ιστορία του Κινηµατογράφου, Whales of August) (1987) της Λίντσεw Άν- γοί του Ιωνάθαν". Η εκπληκτική παρά-
έχουν ελάχιστα ερευνηθεί στην ελληνική βι- απαλλαγµένες από τις παλιές προκα- τερσον (Lindsay Anderson), "Cyrano de σταση ήταν και ένας φόρος τιµής στον
βλιογραφία, µια µελέτη για το άνοιγµα ενός γό- ταλήψεις και τους φόβους, ερευνούν τη Bergerac" (1990) του Ζαν-Πωλ Ραπενώ Ζωρζ Μελιές, στον Σέσιλ Μπλουντ Ντε
νιµου διαλόγου µε θεωρητικό και καλλιτεχνικό συγγένεια των δύο τεχνών, εξετάζοντας (Jean-PaulRappeneau),"Ακροπόλ"(1995) Μιλ (Cecil Blount De Mille) και στον Γκρί-
ενδιαφέρον. και αξιοποιώντας τα εργαλεία και τις του Παντελή Βούλγαρη, "Όλα για τη µη- φιθ –στους πρωτεργάτες της κινηµατο-
Στις έξι θεµατικές ενότητες παρουσιάζονται ποι- σχέσεις τους, τις διαφορές και τις οµοι- τέρα µου" (Todo sobre mi madre) (2000) γραφικής τέχνης– ενώ χρησιµοποιούσε
κίλες µελέτες και προσεγγίζονται σηµαντικές ότητες που επανέρχονται, λαµβάνοντας του Πέδρο Αλµοδόβαρ (Pedro Almod- όλα τα εργαλεία των στούντιο εκείνης
έννοιες, όπως αυτή του χώρου, η οποία ανα- υπόψη και την εξέλιξη της τεχνολογίας, óvar), "Birdman" (2014) του Αλεχάντρο της εποχής αναφοράς, τα ζωγραφιστά
δείχτηκε ως «βασική» στις συζητήσεις για τη η οποία επηρεάζει όλους τους χώρους Ινιάριτου (Alejandro Iñárritu) – ιδού µε- σκηνικά, τα τεχνάσµατα των τεχνικών και
σχέση των δύο τεχνών. Παράλληλα, αναζη- των παραστατικών και αφηγηµατικών τε- ρικά χαρακτηριστικά παραδείγµατα. τις µηχανές ατµού.
τούνται ίχνη και εκδοχές, όπως ενδεικτικά, «Θε- χνών. Το θέατρο φιλοξενείται συχνά στα Από την άλλη µεριά, υπάρχει το φωτει- Οι µελετητές του παρόντος τόµου ανα-
ατρικά ίχνη στη φιλµική γραφή» (τίτλος της τέ- κινηµατογραφικά πλατό, ενώ αντιστρό- νό παράδειγµα της Αριάν Μνουσκίν πτύσσουν παραδείγµατα αυτών των δη-
ταρτης θεµατικής ενότητας) και «Κινηµατο- φως ο κινηµατογράφος αξιοποιείται (Ariane Mnouchkine) "Οι ναυαγοί της τρε- µιουργικών διασταυρώσεων από δια-
γραφικές εκδοχές στο αρχαίο ελληνικό δράµα» ποικιλοτρόπως στις θεατρικές σκηνές. λής ελπίδας" (Les naufragés du fol φορετικάπεδίακαισεδιαφορετικέςχρο-
(τίτλος της πρώτης θεµατικής ενότητας). ∆εκάδες ταινίες αναφέρονται σε θεα- espoir/Aurores),µιαπαραγωγήτουThéâtre νικές περιόδους».

Επιµέλεια από τους Γιώργο Πεφάνη και Ιωάννα Αθανασάτου
O Γιώργος Π. Πεφάνης είναι Καθηγητής Φιλοσοφίας και Θεωρίας του Θεάτρου και του ∆ράµατος στο
Τµήµα Θεατρικών Σπουδών (ΤΘΣ) του ΕΚΠΑ, κριτικός θεάτρου, σύµβουλος καθηγητής και συντονιστής ΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
στο ΕΑΠ, όπου διδάσκει Ιστορία του Νεοελληνικού Θεάτρου και Κινηµατογράφου από το 2008 έως σή-
µερα, και στο Ανοικτό Πανεπιστήµιο Κύπρου (Πρόγραµµα Μεταπτυχιακών Σπουδών: «Στοιχεία θεωρίας ΓράφουνοιΧριστίναΑδάµου,ΙωάνναΑθανασάτου,Αλε-
θεάτρου» από το 2011 έως το 2013). Σήµερα είναι διευθυντής του ΠΜΣ και του Εργαστηρίου «Θέατρο ξία Αλτουβά, Μιχαέλα Αντωνίου, Ρέα Γρηγορίου, Καί-
- Φιλοσοφία - Εκπαίδευση» του ΤΘΣ του ΕΚΠΑ και αναπληρωτής πρόεδρος του ίδιου τµήµατος. τη ∆ιαµαντάκου, Κωνσταντίνα Ζηροπούλου, Ορσαλία-
Η Ιωάννα Αθανασάτου είναι ιστορικός και θεωρητικός του κινηµατογράφου. ∆ιδάκτωρ του Τµήµατος Ελένη Κασσαβέτη, Ευαγγελία Καρακώστα, Κατερίνα
Πολιτικής Επιστήµης του ΕΚΠΑ µε σπουδές σκηνοθεσίας κινηµατογράφου στη Σχολή Σταυράκου και επι- Καρρά, Μαρία Κονοµή, Κωνσταντίνος Κυριακός, Ίλια
σκέπτρια επιστήµων στο Πολιτειακό Πανεπιστήµιο του Οχάιο. ∆ιδάσκει στο Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα Λακίδου, Γιάννης Λεοντάρης, Χρύσα Μάντακα, Αθα-
ΠολιτισµικώνκαιΚινηµατογραφικώνΣπουδώντουΕΚΠΑµαθήµαταΙστορίαςΚινηµατογράφου,Πολιτισµικής νάσιος Μπλέσιος, Θάλεια Μπουσιοπούλου, Αφροδί-
Ανάλυσης και Σπουδών Φύλου και από το 2011 είναι σύµβουλος καθηγήτρια (ΣΕΠ) στις Σπουδές Ελλη- τη Νικολα!δου, Σοφία Παντουβάκη, Γιώργος Πεφάνης,
νικού Πολιτισµού του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστηµίου (ΕΑΠ) στην ενότητα Νεοελληνικό Θέατρο - Κι- Άννα Πούπου, Μανώλης Σειραγάκης, Κλειώ Φανου-
νηµατογράφος. ράκη. ∆ιόρθωση ∆ήµητρα Τουλάτου.