Page 18 - Open2U - SEPTEMBER - 2022

18 Εκδοτικός Οίκος ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2022

Πώς ο «Σατανάς»

Καραϊσκάκης έγινε

«Αρχάγγελος της ελευθερίας»

Κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο του επίκουρου καθηγητή ∆ιονύση Τζάκη

«-∆εν έκαµες, τω είπε, όσον έπρεπε
έως τώρα το χρέος σου προς την πα-
τρίδα, Καραϊσκάκη· ο Θεός να σε φω-
τίση να το κάµης εις το εξής.
-∆εν το αρνούµαι, απεκρίθη, αναλαβών
την συνήθη αυτού παρρησίαν ο Καραϊ-
σκάκης. Όταν θέλω γίνοµαι άγγελος και
όταν θέλω διάβολος. Εις το εξής έχω
απόφασιν να γένω άγγελος».
Η στιχοµυθία είναι ανάµεσα στον Κα-
ραϊσκάκη και τον Υδραίο Βασίλειο
Μπουντούρη ή Βουδούρη και δηµοσι-
εύτηκε από τον Κωνσταντίνο Παπαρ-
ρηγόπουλο ο οποίος την τοποθετεί τον
Ιούνιο του 1826, την ηµέρα που η ∆ιοί-
κηση ανέθεσε στον Καραϊσκάκη την
αρχηγία της εκστρατείας για την άρση
της πολιορκίας της Αθήνας. Ο ∆ιονύ- κού στρατού που πολεµούσε στο όνοµα
σης Τζάκης, συγγραφέας του βιβλίου της «Πατρίδας» και στην υπηρεσία της
«Η µεταστροφή του Καραϊσκάκη. Από «Υπερτάτης ∆ιοικήσεως».
τον κλεφταρµατολό στον επαναστάτη», Γιατί οι καινούργιες συνθήκες απαι-
επισηµαίνει, όπως και ο Βασίλης Πα- τούσαν την εγκατάλειψη των παραδο-
ναγιωτόπουλος, ότι το Εικοσιένα ήταν σιακών πρακτικών διαχείρισης της ένο-
µια «νέου τύπου» επανάσταση, πολι- πλης σύγκρουσης, όπου η εξέγερση
τική και ιδεολογική, στο πλαίσιο της λειτουργούσε ως µηχανισµός δια-
οποίας η ένοπλη δράση και η οργά- πραγµάτευσης και ρύθµισης των τοπι-
νωση του πολέµου υπηρετούσαν τις αρ- κών σχέσεων δύναµης. Και απαιτούσε
χές και τους στόχους του πατριωτισµού, υπακοή στις επαναστατικές ∆ιοικήσεις
που ήταν τότε µια σύγχρονη πολιτική και µια ανελαστική λογική ένοπλης σύγ-
ιδεολογία στο όνοµα της οποίας συγ- κρουσης (ελευθερία ή θάνατος), ποινι-
κροτήθηκαν τα πρώτα εθνικά κινήµατα. κοποιώντας τις τοπικές ή προσωπικές
Στο πλαίσιο αυτό ο ∆ιονύσης Τζάκης διαπραγµατεύσεις µε τον εχθρό, τα κα-
εξετάζει το πώς ο Καραϊσκάκης µετα- πάκια, προκειµένου αυτός να ηττηθεί
µορφώθηκε από «κατοικητήριο του Σα- οριστικά.
τανά», τα πρώτα επαναστατικά χρόνια,
σε «Αρχάγγελο της Ελευθερίας» τα Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ
ύστερα. Πώς από κλεφταρµατολός, πρω- Ο ∆ιονύσης Τζάκης είναι Επίκουρος
τοπαλίκαρο στην οµάδα του Κατσαν- Καθηγητής στο Τµήµα Ιστορίας του Ιο-
τώνη, οπλαρχηγός του Αλή Πασά, µπου- νίου Πανεπιστηµίου µε γνωστικό αντι-
λουκτσής του αρµατολού Γώγου Μπα- κείµενο «Ιστορία της Ελληνικής Επα-
κόλα και αρµατολός στα Άγραφα, έγινε νάστασης». στο Πάντειο Πανεπιστήµιο και στο Ανοι- κτρονικού περιοδικού ανοιχτής πρό-
στρατευµένος επαναστάτης και Γενικός Είναι συνεργάτης του Ελληνικού Ανοι- κτό Πανεπιστήµιο Κύπρου. Είναι µέλος σβασης δοκιµές “Επιθεώρηση Κοινω-
Αρχηγός ενός ιδιότυπου άτακτου εθνι- κτού Πανεπιστηµίου και έχει διδάξει της συντακτικής επιτροπής του ηλε- νικών Σπουδών”.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ Είδαµε ότι ο Καραϊσκάκης βρέθηκε στα στρατόπεδα επαρχίας, αλλά να του αναθέσει την οργάνωση µιας λης, δεν είχε την τυπική µορφή των καπακιών µε

τις οθωµανικές αρχές. Ωστόσο, η λογική διαχείρισης
της Αιτωλίας στα τέλη ∆εκεµβρίου του 1823 µε την
µεγάλης στρατιωτικής επιχείρησης, η οποία θα επέ-
τρεπε στην ελληνική πλευρά να χρησιµοποιεί τα
προσδοκία να αποκτήσει προνοµιακή πρόσβαση
του πολέµου που προσδιορίζει την εκστρατεία που
Άγραφα ως ανάχωµα στην προώθηση του οθωµα-
πρότεινε είναι παρόµοια µε εκείνη που ακολούθη-
στους µηχανισµούς της ∆ιοίκησης. Αυτή την εποχή
σε ένα µέρος των Αγράφων κυριαρχούσε ο δερβέ-
σαν ο Καραϊσκάκης µε τον Στορνάρη στις ιδιαίτε-
νικού στρατού από τη Θεσσαλία προς το Καρπενήσι,
το Βραχώρι και το Μεσολόγγι, καθώς και ως ορµη-
ρες συµφωνίες τους µε τον δερβέναγα των Τρικά-
ναγας των Τρικάλων, που έλεγχε την πρόσβαση από
την πλευρά του θεσσαλικού κάµπου έχοντας υπό
τής της εκστρατείας θα έδινε στον Καραϊσκάκη τη δυ-
δίωκε να στραφούν οι επιθετικές ενέργειες της ελ-
τις οδηγίες του τον Σταµούλη Γάτσο και άλλους ντό-
ληνικής πλευράς σε άλλες περιοχές, έτσι ώστε να στα-
πιους οπλαρχηγούς. Ένα τµήµα των Αγράφων ελεγ- τήριο προς τον θεσσαλικό κάµπο. Η ανάθεση αυ- λων το 1822/23. Πιο συγκεκριµένα, ο Ράγκος επι-
νατότητα να ανακτήσει τον έλεγχο του «τόπου» του.
χόταν από τους στρατιώτες του Ράγκου, ενώ σε άλλο Αλλά δεν ήταν µόνο ο Καραϊσκάκης που προσπα- θεροποιήσει την κυριαρχία του σε ένα τµήµα της
τµήµα βρίσκονταν ο Φραγκίστας και ορισµένοι Αγρα- θούσε να επηρεάσει τις αποφάσεις του «∆ιευθυντή επαρχίας και να αντλεί πόρους για τη συντήρηση
φιώτες που είχαν διαρρήξει τις σχέσεις τους µε τον της ∆υτικής Ελλάδος» για τις στρατιωτικές επιχει- των στρατιωτών του.
Καραϊσκάκη το καλοκαίρι του 1823, στη συνέχεια ρήσεις του 1824. Ο Ράγκος έγραφε στον Μαυρο- Η επίθεση που πρότεινε εναντίον των «τουρκολατρών»
έκαναν καπάκια µε τις οθωµανικές αρχές, αλλά δια- κορδάτο στις 19 Ιανουαρίου 1824 τα εξής: στο Ραδοβίτσι και τα Τζουµέρκα, σε επαρχίες δηλαδή
τηρούσαν επαφές και µε τις ελληνικές και συνερ- Ο δούλος σας καθώς σας προέγραφα εκίνησα µε που συνόρευαν µε τα τµήµατα του Βάλτου και των
γάζονταν µε τον Ράγκο. 400 και ήλθαµεν διά νυκτός να κτυπήσωµεν το εχ- Αγράφων τα οποία είχε υπό τον έλεγχό του, προ-
Στις συνθήκες αυτές η στρατιωτική αρχηγία που επι- θρικόν στράτευµα. Οι τουρκολάτραι […] Τουρκοδη- σέφερε στον ίδιο και στους στρατιώτες του σηµαν-
ζητούσε ο Καραϊσκάκης σήµαινε ότι έπρεπε να εκ- µήτρης του Γώγου και Τουρκογιαννάκης Κουτελίδας τικά οφέλη. Προσδοκούσε ότι η κατάληψη των επαρ-
στρατεύσει στα Άγραφα και να πολεµήσει για να τα έµειναν στο χωρίο Σκουλικαργιά και απόψε πάγο- χιών της Άρτας θα του επέτρεπε να προστατεύσει τα
ανακτήσει. Το είχε κάνει ξανά την άνοιξη του 1822. µεν να τους βαρέσωµεν […] ανταποκρινόµεθα και Άγραφα από τις ένοπλες οµάδες που εξορµούσαν
Εικόνα του εξωφύλλου: Τότε, διηύθυνε µια δύναµη αρκετών εκατοντάδων µε τον Στρ. Στορνάρην και Χ. Λιακατάν […]. Η Εκλαµ- από εκεί για να λεηλατήσουν τα χωριά ανατολικά
σχέδιο του Karl Krazei- στρατιωτών που όµως, όπως φάνηκε στις στρατιω- πρότης σας όµως πάρε µέτρα διά να γένη η εκ- του Αχελώου. Επίσης, η µετατόπιση του πολέµου
sen (1794-1878), το τικές επιχειρήσεις το καλοκαίρι του 1823, δεν αρ- στρατεία όσον τάχιστα των τουρκολατρών και Άρτας. προς το Ραδοβίτσι και τα Τζουµέρκα θα του έδινε τη
µόνο ανολοκλήρωτο κούσαν για να αποτραπεί η είσοδος ισχυρών οθω- Ο Ράγκος δεν ήθελε τα Άγραφα να γίνουν ξανά πε- δυνατότητα να επεκτείνει τον «τόπο» του σε γειτο-
από τα 19 πορτρέτα µανικών δυνάµεων από τη Θεσσαλία. Έτσι, εκείνο δίο πολέµου, λεηλασιών, καταστροφών, φυγής των νικές επαρχίες, ενώ και οι στρατιώτες του θα είχαν
αγωνιστών που σχε- που ουσιαστικά ζητούσε όταν αποφάσισε τον ∆ε- κατοίκων κ.λπ. Η ιδιότυπη ανακωχή του µε τον δερ- την ευκαιρία να αποκτήσουν πρόσθετα έσοδα µέσω
δίασε το 1826/27.
Έµεινε ανολοκλήρωτο κέµβριο του 1823 να απευθυνθεί στον Μαυροκορ- βέναγα των Τρικάλων και µε τους «τουρκολάτρες» της λαφυραγωγίας, µε πρόσχηµα την τιµωρία των
εξαιτίας του θανάτου δάτο δεν ήταν απλώς να τον ορίσει αρχηγό µιας των Αγράφων, την οποία υπαινίσσεται ο Κασοµού- «τουρκολατρών».
του Καραϊσκάκη