Page 18 - JANUARY-2023

18 Εκδοτικός Οίκος ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2023

Οι αρµατολοί, οι κλέφτες

και η εξουσία

Κυκλοφόρησε το βιβλίο του Σπύρου Ασδραχά µε τίτλο: «Πρωτόγονη Επανάσταση. Αρµατολοί και κλέφτες (18ος-19ος αι.)»

ρωτόγονη Επανάσταση. Αρ-
µατολοί και κλέφτες (18ος- Ο συγγραφέας
«Π19ος αι.)» είναι ο τίτλος του
βιβλίου του Σπύρου Ασδραχά που κυ-
κλοφόρησε από τις εκδόσεις του Ελ-
ληνικού Ανοικτού Πανεπιστηµίου.
Στον τόµο αυτό συγκεντρώνονται είκοσι
κείµενα του πολύ σηµαντικού ιστορι-
κού Σπύρου Ασδραχά (1933-2017) για την
«πρωτόγονη επανάσταση». Τα κείµενα
χωρίζονται σε δύο ενότητες. Στην πρώτη,
µε τίτλο «Ο κόσµος της βίας: τεκµη-
ρίωση και ερµηνεία», παρακολουθούµε
τη σταδιακή διαµόρφωση της έννοιας
«πρωτόγονη επανάσταση» και στη δεύ-
τερη, µε τίτλο «Η µετάπλαση του κό-
σµου της βίας και ο Χρήστος Μηλιώ- O ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ
νης», βλέπουµε τα ερµηνευτικά προ-
βλήµατα προσέγγισης των εξιδανικεύ- Ο Σπύρος Ι. Ασδραχάς
σεων όπως αυτές παρουσιάζονται στο (1933-2017) γεννήθηκε στην
κλέφτικο τραγούδι. Κεφαλονιά. Σπούδασε στη
Εµπνευσµένος από αντίστοιχη ορολο- Λευκάδα (∆ηµοτικό και Γυ-
γία του Έρικ Χόµπσµποµ που µιλάει για µνάσιο), στην Αθήνα (Φιλο-
«κοινωνικούς ληστές» και «πρωτόγο- σοφική Σχολή) και στο Πα-
νους της εξέγερσης» (primitive rebels), ρίσι (Ιcole Pratiqoe des
ο Σπύρος Ασδραχάς εισάγει τον όρο Hautes Ιtudes, VIe Section).
«πρωτόγονη επανάσταση» για να µιλή- Υπήρξε Professeur associι
σει, κατά κύριο λόγο, για τους κλέφτες. του Πανεπιστηµίου Paris I,
«Η έννοια της “πρωτόγονης επανάστα- Panthιon-Sorbonne, ∆ιευ-
σης”, γράφει στον πρόλογό του ο Νί- θυντής Ερευνών στο
κος Θεοτοκάς, «οργανώνει στη σκέψη ΚΝΕ/ΕΙΕ, συνιδρυτής του
του Ασδραχά ένα ερµηνευτικό υπό- περιοδικού Τα Ιστορικά, µε
δειγµα: “η διχοτοµία ανάµεσα σε νόµι- τον Φίλιππο Ηλιού και τον
µους και έκνοµους, σε φρόνιµους και Βασίλη Παναγιωτόπουλο,
ατίθασους ή αγρίους είναι ιδεοτυπική, ιδρυτικό µέλος των ΑΣΚΙ και
όχι πραγµατική: η νοµιµότητα και η ανο- πρόεδρος του ∆ιοικητικού
µία υπάρχουν ως καταστάσεις, αλλά τα τους Συµβουλίου (2004-
ίδια πρόσωπα, οι ίδιες οµαδώσεις, µε- 2015). Αυτοτελή του δηµοσι-
τέχουν στη µια και στην άλλη κατάσταση εύµατα: Μακρυγιάννης,
µε αιτούµενο, σε ύστερη ανάλυση, την Αποµνηµονεύµατα, 1957· Βι-
κυριαρχική ενσωµάτωση στο γενικό βλιογραφία Μονοφύλλων
εξουσιαστικό σύστηµα”. Και “το δηµο- από το Αρχειοφυλακείον
τικό τραγούδι είναι το αντιφέγγισµα αυ- Λευκάδος (σε συνεργασία
τής της πολυµορφίας”». µε τον Βασίλη Παναγιωτό-
«Οι πιέσεις που ασκούν οι πολεµικές µανικής Αυτοκρατορίας». χριστιανούς. Οι κλέφτες προσπαθούν πουλο), 1966· Μηχανισµοί
κοινότητες και οµάδες ανήκουν περισ- Οι κλέφτες, προσθέτει, αποτελώντας να πάρουν τη θέση των αρµατολών και της αγροτικής οικονοµίας
σότερο σε θεσµοθετηµένες κοινωνικές οµάδες µε αρχηγό και στοιχειώδη ιε- όταν το καταφέρνουν, οι αρµατολοί που στην Τουρκοκρατία. 1976· Η
πραγµατικότητες παρά σε παράνοµες, ραρχία, αντιτίθενται στους εκπροσώ- χάνουν τη θέση τους γίνονται µε τη σειρά οικονοµική δοµή των Βαλ-
αποκλειστικώς, συσσωµατώσεις» λέει πους της κρατικής και κοινοτικής εξου- τους κλέφτες. Ο µηχανισµός µετακέ- κανικών χωρών (εισαγωγή
ο Σπύρος Ασδραχάς. «Στηρίζονται σε σίας που δεν είναι άλλοι από τους αρ- νωσης ανάµεσα στους εκτός νόµου και και επιλογή κειµένων), 1979·
µια οικογενειακή και κοινοτική δοµή µατολούς, στρατιωτικά σώµατα που συ- την εξουσία µε αυτό τον τρόπο διαιω- Γεώργιος Τυπάλδος, Ιστορία
που σέβεται το νοµικό πλαίσιο της οθω- νήθως συγκροτούνται κατακτηµένους νίζεται. της Ιόνιας Ακαδηµίας, 1982·
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ Η ελληνική κοινωνία και οι-
κονοµία, ιη'-ιθ 'αι., 1982·
Ιστορική έρευνα και ιστο-
Σταθάκης Παρούσης των κλεφτών ή κάποτε των εκπροσώπων της τική οικογένεια, ο ίδιος µε µια Πρεβεζάνα, χάρη ρική παιδεία, 1982· Ζητή-
Ανάµεσα στα πρόσωπα που χρησιµοποίησε ως κοινοτικής εξουσίας της Στερεάς και της Ηπεί- στην οποία συγγένεψε µε τις καλύτερες οικογέ- µατα ιστορίας, 1983· Οικονο-
συνεργάτες του ο πράκτορας της ρωσικής Αυλής ρου. Εκεί βρίσκουν ασφάλεια κάτω από τη βε- νειες της Πρέβεζας και της Ηπείρου. Γενναι- µία και νοοτροπίες, 1988·
Λουδοβίκος Σωτήρης (c. 1727-p. 1812) για τη νετική (1715-1797) προστασία ή ανοχή, έρχονται όδωρος, σε αντίθεση µε τους φύσει φιλάργυ- Σχόλια, 1995· Πατριδογρα-
στρατολόγηση πολεµιστών και κατ’ επέκταση την σε επιγαµίες, µεταφέρουν τις λείες τους ή συ- ρους Έλληνες, έχει µεγάλο κύρος ακόµη και φήµατα, 2003· Ελληνική Οι-
επαναστατική κινητοποίηση των κατοίκων της νεχίζουν τις αντιθέσεις τους. στους πιο περήφανους Αλβανούς, και έχει κερ- κονοµική Ιστορία ιε'-ιθ' αι-
Ηπείρου, Αιτωλοακαρνανίας και µερικότερα της Το 1785 το γαλλικό υποπροξενείο της Πρέβεζας δίσει, χάρη στις υπηρεσίες του, τους Βενετούς ώνας (σε συνεργασία µε άλ-
Θεσσαλίας κατά το ρωσοτουρκικό πόλεµο των υπάγεται στο προξενείο της Ζακύνθου, του οποίου Προνοητές. Θέλει να εξυπηρετεί και να καθυ- λους), 2003· Βίωση και κα-
ετών 1787-1792 αναφέρεται και ο Ευστάθιος Πα- προΐσταται ο Saint Sauveur. Με αφορµή κάποιες ποχρεώνει, έχει υποδείξει σε ένα σχεδιαστή του ταγραφή του οικονοµικού,
ρούσιος ή, όπως ήταν περισσότερο γνωστός, καταγγελίες εναντίον του Παρούση από τον Γάλλο Choiseul Gouffier τα αξιοπερίεργα της Νικόπο- 2007· Υποµνήσεις: Ιστορικό-
Σταθάκης Παρούσης. Κύριο αντικείµενο της στρα- υποπρόξενο της Άρτας Grimaldy, ο Grasset Saint λης, είναι µοναδικός στην καταδίωξη των πει- τροπα σηµειώµατα, 2014.
τολογίας ήταν η ενίσχυση των ρωσικών ναυτι- Sauveur, υποστηρίζοντας τον υφιστάµενό του, ρατών και έχει προσφέρει σηµαντικές πληρο-
κών δυνάµεων που δρούσαν στο Αιγαίο, όσο και παρουσιάζει γι’ αυτόν τον τελευταίο ένα «πορ- φορίες για την οργάνωση του γαλλικού εµπο-
η έκταση της επαναστατικής κινητοποίησης στις τρέτο», όπως γράφει, στην πραγµατικότητα µια ρίου στον Αµβρακικό. Εδώ και 24 χρόνια, δη-
παραπάνω περιοχές. απολύτως θετική εικόνα που θα ήταν µάταιο να λαδή από τα 1761, είναι αφοσιωµένος στη Γαλλία
Ο Παρούσης εδρεύει στην Πρέβεζα και ο Σωτή- αναζητήσουµε την απόκλισή της από την πραγ- και έχει χρησιµοποιηθεί από τους εµπορικούς ΣΚΙΤΣΟ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ:
ρης τον χρησιµοποιεί ως πράκτορά του, που µε- µατικότητα. Συνοψίζω. πράκτορες της Άρτας και της Πελοποννήσου. Κίτσος Μακρής,
σολαβεί για τον προσεταιρισµό των Σουλιωτών στο «Οµορφάνθρωπος, πολύγλωσσος, 40 περίπου Όσο για την περιουσία του, είναι εύπορος, έχει έγ- «∆ιαµάντης Σπάτουλας»,
κίνηµα ή πραγµατοποιεί άλλες επαφές µε τους χρονών, έχει ωραία τούρκικα άλογα ιππασίας, γειες κτήσεις “και άλλη επωφελή επαγγελµα- 1966
αρχηγούς των αρµατολών των γειτονικών και εκλεκτά όπλα, είναι µανιώδης κυνηγός και άρι- τική δραστηριότητα”. Ζητεί να του δοθεί η άδεια
άλλων, πιο αποµακρυσµένων περιοχών. στος σκοπευτής, καθαροντυµένος, άλλοτε µε να φέρει στο καπέλο του τα εµβλήµατα του βα-
Η Πρέβεζα, όπου ο Παρούσης ασκεί καθήκοντα φράγκικη και άλλοτε µε ελληνική, τουρκική ή σιλιά της Γαλλίας, όπως και άλλοι υποπρόξενοι.
υποπροξένου της γαλλικής σηµαίας, είναι τόπος αλβανική αµφίεση. Ο πατέρας του Λευκαδίτης Ξέρει να ελίσσεται και να προσαρµόζεται στις
συγκέντρωσης και καταφύγιο των αρµατολών, συζευγµένος µε µια Βοστιτσιανή από προυχον- περιστάσεις».