Page 36 - praktikos-odigos
P. 36
36 ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΦΥΛΟ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΟ ΕΑΠ Η ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΕΑΠ: ΕΜΦΥΛΟΣ ΛΟΓΟΣ 37
✓ χρήση θηλυκών επαγγελματικών με θηλυκή μορφολογία (καθηγήτρια, γεγονός που ενισχύει σημαντικά τη μη συμπεριληπτική εικόνα των εγγράφων
προϊσταμένη, αναπληρώτρια προϊσταμένη, συντάκτρια, συνεργάτιδα, υπεύ- και κειμένων του ΕΑΠ. Η υπεροχή χρήσης των αρσενικών τύπων ανιχνεύεται
θυνη) συγκεκριμένα στις εξής περιπτώσεις με αντίστοιχα ευρήματα:
✓ χρήση διγενών επαγγελματικών με διγενή μορφολογία (υπουργός, υπάλ-
ληλος, ομόλογος, αντιπρόσωπος, διδάκτορας) 1. Η περίπτωση του άρθρου:
Οι πρακτικές που εφαρμόζονται στη χρήση των άρθρων των ονομάτων είναι
➢ συντάσσονται με θηλυκούς τύπους άρθρων ή προσαρτημάτων επιτυγ- αρκετά ετερόκλητη με δεδομένα όπως:
χάνοντας καθ΄ αυτόν τον τρόπο ή με το γενικότερο συμπεριληπτικό
προτασιακό συγκείμενο τη δήλωση θηλυκού γραμματικού γένους. ✓ παράλληλη χρήση αρσενικού και θηλυκού άρθρου, που ανιχνεύεται: α)
στις περισσότερες περιπτώσεις επαγγελματικών ουσιαστικών στα οποία
Αλλά και πιο σπάνια: εφαρμόζεται διπλή σήμανση γραμματικού γένους (ο/η φοιτητής/-τρια), και
✓ χρήση αρσενικών επαγγελματικών με αρσενική μορφολογία (εκπαιδευτής, β) σε αρκετές περιπτώσεις χρήσης διγενών ουσιαστικών (ο/η διδάκτορας).
υπεύθυνος αντί εκπαιδεύτρια, υπεύθυνη) ✓ αστάθεια παράλληλης χρήσης αρσενικού και θηλυκού άρθρου, που πα-
✓ χρήση διγενών επαγγελματικών με διγενή μορφολογία ρατηρείται σε πολλές περιπτώσεις: α) ονομάτων με διπλή σήμανση γένους
➢ συντάσσονται με αρσενικούς τύπους άρθρων ή προσαρτημάτων (ο φοιτητής/-τρια), και β) διγενών ονομάτων (ο διδάκτορας)
δημιουργώντας μία μορφή σημασιακής ασυμφωνίας με τα θηλυκά ➢ σε αυτές τις περιπτώσεις τα ονόματα συνοδεύονται αποκλειστικά από
πρόσωπα αναφοράς (τον υπουργό αντί την υπουργό). αρσενικά άρθρα, ενώ αντίθετα δεν παρατηρείται καμία περίπτωση
Αντίθετα, στις περιπτώσεις αναφοράς σε συγκεκριμένα πρόσωπα ανδρικού φύ- σύνταξης μονάχα με θηλυκό άρθρο
λου της ακαδημαϊκής κοινότητας του ΕΑΠ παρατηρείται η συστηματική χρήση ➢ η γραμματική ασυμφωνία μεταξύ άρθρων και ονομάτων συμβάλλει
αρσενικών επαγγελματικών ή διγενών με τήρηση της αρσενικής συμφωνίας των στην υπεροχή της γενικευτικής χρήσης του αρσενικού γραμματικού
άρθρων ή των προσαρτημάτων τους (ο καθηγητής, ο κοσμήτορας). γένους
Τέλος ως προς τις πρακτικές χρήσεις της μορφολογίας των ονομάτων, αξίζει να
σημειωθεί ότι η ετερόκλητη εικόνα που σημειώνεται στα έγγραφα του ΕΑΠ και 2. Η περίπτωση των επιθετικών προσδιορισμών και των κατηγορουμένων:
την καθιστά μη συμπεριληπτική απασχολεί τόσο το εσωτερικό των κειμένων όσο Πρακτικές παρόμοιες σχεδόν με αυτές που ακολουθούνται κατά τη συμφωνία των
και τις ονομασίες των εγγράφων ή των υπηρεσιών. Παρόλο που στο σύνολο των άρθρων με τα ονόματα που συνοδεύουν, είναι και οι πρακτικές που εφαρμόζονται
τίτλων που χρησιμοποιούνται από το ΕΑΠ εφαρμόζονται γλωσσικές χρήσεις που στη συμφωνία των επιθετικών προσδιορισμών (επίθετα, μετοχές ή αντωνυμίες
δεν απασχολούν ως προς το φαινόμενο του γλωσσικού σεξισμού, ανάμεσα στα σε θέση επιθέτου) με τα ονόματα που συμπληρώνουν, όπως και των κατηγο-
έγγραφα που αναλύθηκαν εντοπίστηκαν ορισμένες πρακτικές ονοματοδοσίας ρουμένων με τα ονόματα που χαρακτηρίζουν. Ωστόσο, σε αυτές τις περιπτώσεις
εγγράφων, υπηρεσιών ή τμημάτων που προβληματίζουν ως προς την έννοια της παρατηρείται ακόμα πιο συχνά παράβαση της γραμματικής συμφωνίας μεταξύ
συμπερίληψης. Ονομασίες τμημάτων και υπηρεσιών (‘Τμήμα Μητρώου Φοιτητών’, ονομάτων και επιθετικών προσδιορισμών ή κατηγορουμένων. Πιο συγκεκριμένα,
‘Συνήγορος του Φοιτητή’) ή τίτλοι εγγράφων (Έντυπο πακέτου φοιτητή, Έντυπο οι επιθετικοί προσδιορισμοί και τα κατηγορούμενα των ονομάτων που χρησι-
Ελέγχου Συντονιστή, Πιστοποιητικό βαθμολογίας φοιτητή, Εκπαίδευση χρηστών) μοποιούνται με διπλή σήμανση συχνά απαντώνται μονάχα σε αρσενικό γένος,
χρησιμοποιούν τους αρσενικούς τύπους (φοιτητών, φοιτητή, συντονιστή και όπως το ίδιο συμβαίνει και σε περιπτώσεις διγενών ονομάτων με αποτέλεσμα
χρηστών) με τρόπο γενικευτικό και περιεκτικό για την αναφορά σε άτομα και να νοηματοδοτούνται ως αρσενικού γένους (Υπεύθυνος εκπαιδευτής/τρια,
των δύο φύλων, προβληματίζοντας, ωστόσο, για την αίσθηση αποκλεισμού που ελεύθερος επαγγελματίας, υποψήφιος απασχολούμενος-η / ‘Οι φοιτητές/τριες
δημιουργούν προς το γυναικείο φύλο. θα πρέπει να είναι ενήμεροι…’).
β) Τα άρθρα και τα προσαρτήματα των ονομάτων 3. Η περίπτωση των αντωνυμιών:
Ανάλογα σχεδόν με τα δεδομένα των μορφολογικών επιλογών κατά τη χρήση των Σε παρόμοιο βαθμό εμφανίζεται και η γενικευμένη χρήση των αρσενικών τύπων
ονομάτων είναι και τα δεδομένα σχετικά με τα άρθρα, τα προσαρτήματα και τα των αντωνυμιών, εκφράζοντας μεγαλύτερη δυσκολία από πλευράς συντακτών/-
συμπληρώματά τους με σαφή, όμως, την υπεροχή χρήσης των αρσενικών τύπων, τριών στην τήρηση του κανόνα της συμφωνίας και για τα δύο γραμματικά γένη
ακόμα και στις περιπτώσεις που στο όνομα παρατηρείται συμπεριληπτικότητα, στις περιπτώσεις ονομάτων με διπλή σήμανση γένους. Αντίστοιχα, επιλέγονται
