Page 35 - praktikos-odigos

34 ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΦΥΛΟ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΟ ΕΑΠ Η ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΕΑΠ: ΕΜΦΥΛΟΣ ΛΟΓΟΣ 35
Σε δεύτερη φάση ακολούθησε η ποιοτική ανάλυση του συνόλου των κει- 3.2 Συγκεντρωτικά συμπεράσματα της ανάλυσης:
μένων που συλλέχθηκαν. Κατά την ποιοτική ανάλυση αναζητήθηκαν «με το η γλωσσική πραγματικότητα του ΕΑΠ και η ψευδαίσθηση
χέρι» και επισημειώθηκαν στο σύνολο των εγγράφων γλωσσικές πρακτικές της ισότητας των φύλων
που συνάδουν με περιπτώσεις γλωσσικού σεξισμού, όπως περιεγράφηκαν
αναλυτικά στα προηγούμενα κεφάλαια. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρθηκε 3.2.1 Οι γλωσσικές πρακτικές
και στο πρώτο κεφάλαιο, ο γλωσσικός σεξισμός αφορά γλωσσικές πρακτικές
που είτε αποκλείουν ή μειώνουν κάποια ομάδα ή κάποιες ομάδες ατόμων με α) Η μορφολογία των ονομάτων-επαγγελματικών ουσιαστικών
γνώμονα το φύλο τους, είτε αναδεικνύουν ως ανώτερη κάποια συγκεκριμένη Η συνολική εικόνα των υπό εξέταση εγγράφων και κειμένων ιστοσελίδων του
ομάδα ατόμων με κριτήριο και πάλι το φύλο τους έναντι των υπόλοιπων ΕΑΠ, παρά τις όποιες διαφοροποιήσεις υπάρχουν ανά υπηρεσία και έγγραφα
ομάδων. Ακολούθως και με βάση την παράμετρο του γλωσσικού σεξισμού (βλ. § 3.3 την αναλυτική παρουσίαση των συμπερασμάτων), παρουσιάζει μια
τα έγγραφα διερευνήθηκαν ως προς τις: ετερόκλητη εικόνα ως προς τις μορφολογικές πρακτικές χρήσης των ονομάτων
1) Γλωσσικές πρακτικές που δύναται να παράγουν σεξιστική γλώσσα. Όπως που την καθιστά μη συμπεριληπτική. Σε αντίθεση με τα δεδομένα από τα διοι-
περιεγράφηκε στο κεφάλαιο 2, οι σεξιστικές γλωσσικές πρακτικές εντοπίζονται κητικά έγγραφα των ερευνών Ελλάδας και Κύπρου (βλ. αντίστοιχα Γκασούκα
στο επίπεδο της μορφολογίας των ονομάτων, της σύνταξής τους και των σημα- και Γεωργαλίδου (2014) και Γκασούκα κ. συν. (2020), στα έγγραφα διοίκησης
σιακών-λεξικών πληροφοριών που τυχόν φέρουν (επίπεδο σημασιολογίας). Η του ΕΑΠ, καθώς και στα κείμενα των ιστοσελίδων του, που απευθύνονται προς
μορφολογία και συγκεκριμένα το επίθημα (κατάληξη) του ονόματος είναι αυτό γυναίκες και άνδρες παρατηρείται:
που πρωτίστως καθορίζει το γραμματικό γένος των ονομάτων-επαγγελματικών ✓ προσπάθεια εφαρμογής καλών πρακτικών συμπερίληψης με την παράλληλη
ουσιαστικών που με τη σειρά του προσδιορίζει το φύλο του προσώπου αναφοράς. χρήση των αρσενικών και θηλυκών τύπων μη διγενών ονομάτων (καθητη-
Επίσης, αναφέρθηκε ότι λόγω του μηχανισμού της συμφωνίας που χαρακτηρίζει τής/-τρια, προϊστάμενος/-μένη) (διπλή σήμανση γραμματικού γένους)
την ελληνική γλώσσα, το επίθημα του ονόματος καθορίζει και το γένος των προ- ➢ ΔΕΝ εφαρμόζεται καθολικά σε όλο το υλικό και ΔΕΝ τηρείται με συ-
σαρτημάτων (άρθρο, επίθετο, μετοχές, αντωνυμίες) και των συμπληρωμάτων του νέπεια στο εσωτερικό των εκάστοτε εγγράφων καθώς οι θηλυκοί τύποι
(κατηγορούμενα) που οφείλουν να φέρουν συντακτικά αντίστοιχη μορφολογία παραλείπονται (αστάθεια διπλής σήμανσης γραμματικού γένους)
με το γραμματικό γένος του ονόματος. Ιδιαίτερες βέβαια είναι οι περιπτώσεις των
επαγγελματικών ουσιαστικών υψηλού κοινωνικού κύρους που φέρουν διγενές ✓ περιστασιακή χρήση του συμπεριληπτικού συμβόλου @ (όλ@ς αντί όλες
ή αρσενικό επίθημα (-ος, -της, -ης, -ας) και ο καθορισμός του γραμματικού τους και όλους) σε κείμενα ηλεκτρονικής αλληλογραφίας που απευθύνονται
γένους δεν γίνεται άμεσα εμφανής από το επίθημα, αλλά από το γραμματικό προς φοιτητές και φοιτήτριες του ΕΑΠ (καταγράφονται μόλις τέσσερις
γένος των άρθρων τους και από τη μορφολογία των προσαρτημάτων τους που περιπτώσεις χρήσης στο σύνολο των εγγράφων)
λειτουργούν ως δείκτες γραμματικού γένους. Ως εκ τούτων, κατά την ανάλυση ✓ συστηματική και γενικευμένη χρήση των αρσενικών τύπων μη διγενών
των εγγράφων διερευνήθηκαν οι πρακτικές σχετικά με α) τη μορφολογία των ονομάτων (φοιτητής αντί φοιτητής/-τρια) για αναφορές και στα δύο φύλα
ονομάτων (επαγγελματικών ουσιαστικών) και β) τη συντακτική συμφωνία των (γενικευτική χρήση αρσενικού γένους)
προσαρτημάτων (άρθρα, επίθετα, μετοχές και αντωνυμίες) και συμπληρωμάτων ➢ Η γενικευτική χρήση τους ενισχύεται λόγω της αστάθειας διπλής
τους, καθώς και γ) οι λεξιλογικές επιλογές με σημασιακές ως προς τα φύλα σήμανσης γραμματικού γένους
πληροφορίες.
2) Πραγματολογικές και κειμενικές λειτουργίες που φέρουν πληροφορίες σχε- ✓ προβλέψιμη χρήση διγενών ουσιαστικών χωρίς παραδείγματα σήμανσης
με θηλυκά επιθήματα για τη δήλωση των θηλυκών τύπων (διδάκτορας και
τικά με τους/τις συντάκτες/-τριες των κειμένων, τους επικοινωνιακούς στόχους όχι διδακτόρισσα)
των κειμένων, αλλά και τη συνέπεια στη χρήση συγκεκριμένου γραμματικού
γένους, όπως του γενικευτικού αρσενικού (πρακτική γλωσσικού σεξισμού), ή ➢ ανάλογα με την υπόλοιπη συμπεριληπτική ή μη σύνταξη των κειμέ-
τη συνέπεια στην παράλληλη χρήση των δύο γραμματικών γενών (πρακτική νων τα διγενή ονόματα νοηματοδοτούνται ως συμπεριλητικά ή μη
συμπεριληπτικής γλώσσας). αντίστοιχα.
Όσον αφορά, πιο συγκεκριμένα, τις περιπτώσεις αναφοράς σε συγκεκριμένα
πρόσωπα γυναικείου φύλου της ακαδημαϊκής κοινότητας του ΕΑΠ παρατηρείται
κυρίως: