Page 12 - Layout 1

12 Φάκελος: Τουρισµός ΜΑΪΟΣ 2021

∆ ∆η ηµ µή ήτ τρ ρι ιο ος ς Π Π. . Σ Στ τε ερ ργ γί ίο ου υ
Επίκουρος Καθηγητής ∆ιοίκησης Τουρισµού
και Τουριστικών Επιχειρήσεων
Συντονιστής ∆ΤΕ60
Μέλος της Ακαδηµαϊκής Επιτροπής Εποπτείας του Π.Σ. ∆ΙΤ

Έχει αλλάξει η εµπειρία της πανδηµίας παγκοσµίως τον τρό-
πο κατά τον οποίο σχεδιάζονται οι τουριστικές υπηρεσίες;
Η τουριστική βιοµηχανία έπρεπε να ανταποκριθεί άµεσα στις
νέες συνθήκες που επέβαλε η πανδηµία προκειµένου να δια-
σφαλίσει την ασφάλεια των επισκεπτών, των εργαζοµένων και
των κοινωνιών. Νέα υγειονοµικά πρωτόκολλα εφαρµόστηκαν
και επιχειρησιακές διαδικασίες επανασχεδιάστηκαν, προ-
κειµένου να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της νέας πραγ-
µατικότητας. Σε αυτό το νέο περιβάλλον, ο σχεδιασµός του-
ριστικών υπηρεσιών φαίνεται να στρέφεται στην ανάπτυξη εξα-
τοµικευµένων υπηρεσιών, προσαρµοσµένων σε εκείνες τις
προτιµήσεις των αγορών που µπορούν να επηρεάσουν θετι-
Ερειπωµένο τοπίο
κά την υγεία, την ασφάλεια και τις αντιλήψεις αξίας των του-
ριστών.
έχει αφήσει σε πολλές
Τουρισµός και post covid εποχή: Πού στηριζόµαστε, τι προ-
βάλλουµε;
Επί του παρόντος είναι δύσκολο να γίνουν αξιόπιστες προ-
επιχειρήσεις παγκοσµίως
βλέψεις για τον οικονοµικό και ψυχοκοινωνικό αντίκτυπο της
νόσου στην τουριστική βιοµηχανία στη µετά COVID-19 περίοδο.
Οι εκτιµήσεις ωστόσο συγκλίνουν στο ότι η ενίσχυση των ει-
η πολύµηνη καραντίνα
σοδηµατικών ανισοτήτων, ως απόρροια της τρέχουσας κρί-
σης, µπορεί να οδηγήσει σε µια παράλληλη αύξηση της ζή-
τησης τόσο για οικονοµικούς όσο και για πολυτελείς προ-
ορισµούς. Επιπρόσθετα, οι τουρίστες, υπό τον φόβο να νο-
σήσουν, µπορεί να επιλέγουν αποµακρυσµένους και λιγότε-
ρο πολυσύχναστους προορισµούς, προτιµώντας να επισκε-
φτούν περιοχές και χώρες που επηρεάστηκαν λιγότερο από
την πανδηµία. Οι ανησυχίες για την υγειονοµική ασφάλεια των
τουριστών µπορεί ακόµα να ευνοήσουν τις χώρες µε ισχυρό
σύστηµα υγείας.
Η Ελλάδα έχει πλέον µόνο µία βιοµηχανία: τον τουρισµό. Πώς
πρέπει να κινηθεί στρατηγικά το επόµενο χρονικό διάστη-
Τ Τα α α αρ ρν νη ητ τι ικ κά ά s sh ho oc ck ks s σ στ τη ην ν π πο ορ ρε εί ία α µα;
Η ζήτηση για συγκεκριµένα τουριστικά προiόντα µπορεί να ανα-
µορφωθεί µε την αγορά να αναζητά νέες µορφές εµπειριών.
τ το ου υ ε ελ λλ λη ην νι ικ κο ού ύ τ το ου υρ ρι ισ σµ µο ού ύ Πρώιµες έρευνες, για παράδειγµα, υποδεικνύουν ότι η µελ-
λοντική ζήτηση για κρουαζιέρα θα είναι χαµηλή. Οµοίως, η αυ-
ξηµένη ανεκτικότητα για εικονικές-ηλεκτρονικές συναντήσεις
µπορεί να επηρεάσει τη ζήτηση για προiόντα επαγγελµατικού
Του καθηγητή Γιώργου Μ. Αγιοµυργιανάκη, ∆ιευθυντή ∆ΙΤ ΕΑΠ τουρισµού. Η χώρα µας θα πρέπει να επενδύσει σε προiόν-
τα και υπηρεσίες που ανταποκρίνονται στις νέες τάσεις, ει-
Η πορεία του ελληνικού τουρισµού την τελευ- ων κ.ά. Επιπλέον, µέσα στις συνθήκες της διε- δικά στις σηµαντικές αγορές της, προσελκύοντας ιδανικά του-
ταία εικοσαετία χαρακτηρίζεται από τρία αρνη- θνούς πανδηµίας του covid-19 η Ελλάδα ανα- ρίστες υψηλής αξίας. Τα υγειονοµικά πρωτόκολλα τουρισµού
τικά shocks: δύεται ως ένας ασφαλής τουριστικός προορι- πρέπει να διατηρηθούν σε ισχύ και να εξελιχθούν, προκειµένου
σµός που διακρίθηκε από το The World Travel να ενισχύσουν την αίσθηση ασφάλειας των τουριστών. Καθώς
α) την διεθνή χρηµατοπιστωτική κρίση (the Gre- & Tourism Council (WTTC) µε την απονοµή τον οι ανέπαφες τεχνολογίες καθίστανται προαπαιτούµενο για µια
at Recession των ετών 2008 και 2009) Απρίλιο 2021 του βραβείου «Global Champion ασφαλή ταξιδιωτική εµπειρία, είναι αναγκαία η περαιτέρω ενί-
β) την κρίση του ελληνικού δηµόσιου χρέους Award for COVID-19 Crisis Management». Το σχυση του ψηφιακού µετασχηµατισµού των τουριστικών επι-
(2008-2016) άνοιγµα του τουριστικού κλάδου έγινε στις 15 χειρήσεων και των ψηφιακών δεξιοτήτων στη χώρα. Επιπλέ-
γ) την διεθνή πανδηµία του covid-19 (2020). ΜαAου 2021.
ον, η διαφαινόµενη αύξηση της ζήτησης για εναλλακτικές µορ-
φές τουρισµού, συνεπάγεται την ανάγκη ενίσχυσης πρωτο-
Το πρώτο shock δηµιούργησε µείωση πλούτου, Όσον αφορά στις προβλέψεις για το έτος Μ Μά άµ µα αλ λη ης ς Π Πα αν να αγ γι ιώ ώτ τη ης ς βουλιών εναλλακτικού τουρισµού και εν γένει της εναλλακτικής
εισοδηµάτων και χρηµατοπιστωτική αβεβαι- 2021, οι εκτιµήσεις για τα έσοδα από τον του- τουριστικής ανάπτυξης.
ότητα στο εξωτερικό µε άµεσο αποτέλεσµα την ρισµό (που είναι συνήθως µετριοπαθείς) δια- Προϊστάµενος
µείωσητωντουριστικών αφίξεων γιαταέτη2008 κυµαίνονταιµεταξύ7-10δισ.ευρώήσεποσοστά Περιφερειακής Υπηρεσίας Σε τι διαφέρει ένα πρόγραµµα διδασκαλίας στον τουρισµό
και 2009. 40-56% των εσόδων του 2019. Όµως, η ανά- Τουρισµού Στερεάς Ελλάδας εξ αποστάσεως;
Το δεύτερο shock προκάλεσε προβλήµατα καµψη του ελληνικού τουρισµού αναµένεται να
ρευστότητας του δηµόσιου αλλά και του ιδιω- συνεχιστεί µε υψηλούς ρυθµούς τα επόµενα Η απόκτηση του µεταπτυ- Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση δηµιουργεί ένα µαθησιακό πε-
τικού τοµέα στην Ελλάδα, µε αποτέλεσµα τον χρόνια παρουσιάζοντας ένα φαινόµενο εκτίνα- χιακού τίτλου στην διοίκη- ριβάλλον που καταλύει τα διακριτά χωρικά και χρονικά όρια
περιορισµό του εσωτερικού τουρισµού αλλά και ξης (overshooting) ακριβώς λόγω της αναβολής ση τουριστικών επιχειρή- της διδασκαλίας. Συνεπώς, τα εξ αποστάσεως προγράµµα-
δυσκολίες στην υλοποίηση επενδυτικών προ- τωνταξιδιών λόγω πανδηµίας το 2020 και τοήµι- σεων,αποτελεί για εµένα τα σπουδών στον τουρισµό του ΕΑΠ προσφέρουν στον κάθε
γραµµάτων, που όµως δεν ανάσχεσαν την συ του 2021. Η ανάκαµψη αυτή, όπως είναι φυ- ένα ακόµη εφόδιο στον ενδιαφερόµενο τη δυνατότητα να σπουδάσει τη χρονική στιγ-
ανοδική πορεία των τουριστικών αφίξεων από σικό, θα χρειαστεί επενδύσεις σε φυσικό και σε επαγγελµατικό τοµέα από µή που θα επιλέξει, ανεξάρτητα από την ηλικία του, τον τόπο
το 2010 και µετά καθιστώντας τον τουρισµό την ανθρώπινο κεφάλαιο. πλευράς προαγωγής και διαµονής του και την οικογενειακή του κατάσταση, προνόµια
ενεργό δύναµη (driving force) ανάκαµψης της Η δηµιουργία/συσσώρευση ανθρωπίνου κεφα- απολαβών. Αποτελεί που αδυνατεί να προσφέρει το συµβατικό πανεπιστήµιο. Μέσω
ελληνικής οικονοµίας. λαίου είναι κατ’ εξοχήν θέµα της εκπαίδευσης. ένα επιπρόσθετο προσόν αυτής της ευελιξίας, η εξ αποστάσεως τουριστική εκπαίδευση
Το τρίτο shock της πανδηµίας του covid-19 δη- Ελλείψεις που είχαν παρατηρηθεί ως προς την ή, αλλιώς, ως άµυνα για µπορεί ακόµα να ανταποκριθεί στις ιδιαιτερότητες της απα-
µιούργησε το 2020 µια δραµατική πτώση 76% εκπαίδευση/κατάρτιση του ανθρωπίνου δυνα- τον ανταγωνισµό. σχόλησης, καθώς και στις αυξανόµενες ανάγκες για διά βίου
τωντουριστικώναφίξεωνέναντιτωναφίξεωντου µικού στον τουρισµό καλύπτονται πλέον από Η πιο εµπεριστατωµένη επαγγελµατική ανάπτυξη στον κλάδο, επιτρέποντας σε
2019. σχετικά Προγράµµατα Σπουδών στα Πανεπι- κατανόηση του αντικειµέ- όσους απασχολούνται ήδη στην τουριστική αγορά εργασίας
Όµως, οι πρώτες ενδείξεις κρατήσεων για το στήµια (µε Προπτυχιακά και Μεταπτυχιακά νου µου και οι γνώσεις να εµπλακούν µε την εξ αποστάσεως µάθηση.
τρέχον έτος δείχνουν ότι η Ελλάδα θα µπορούσε Προγράµµατα Σπουδών). που προσκοµίστηκαν,
να αναδειχθεί/αναγνωριστεί ως ιδιαίτερα ασφα- ∆εν µπορεί, µάλιστα, κανείς να αγνοήσει την ξε- µαζί µε την εµπειρία µου, Μπορεί η χώρα µας να συνδυάσει τουρισµό και επιστηµο-
λής (και άρα προτιµώµενος) προορισµός για τον χωριστή συµβολή των Εξ Αποστάσεως Προ- λειτουργούν σωρευτικά νική έρευνα, σε µια προσπάθεια σύνδεσης τοµέων που απο-
2021 µε το 2020 να αποτελεί τελικά µία γραµµάτων που επιτρέπουν σε ήδη απασχο- ως µείγµα για καλύτερες τελούν πυλώνες για την επιβίωσή της;
«ακραία παρατήρηση» (outlier) σε µία συνολι- λούµενους/επαγγελµατίες του τουρισµού να κα- και πιο ολοκληρωµένες Στη σύγχρονη οικονοµία της γνώσης, η ερευνητική δραστη-
κά ανοδική τάση των αφίξεων. Πράγµατι, το κυ- λύψουν µε τον πιο πρόσφορο τρόπο τις ενδε- αποφάσεις στην διοίκηση ριότητα που άπτεται του τουρισµού είναι κύριος συντελεστής
ρίαρχο χαρακτηριστικό όλης της περιόδου χόµενες ελλείψεις τους σε θεωρητική κατάρ- της Π.Υ.Τ . της τουριστικής ανταγωνιστικότητας. Ωστόσο, οι γνώσεις που
2001-2020 είναι η ανοδική τάση των αφίξεων τιση, χωρίς να χάσουν την επαφή τους µε την Οι επιστηµονικές αλλά αναπτύσσονται µέσω της έρευνας φαίνεται συχνά να δια-
όπως εµφανίζεται από την διακεκοµµένη γραµ- αγορά εργασίας και τον κλάδο. και οι τεχνολογικές µου φεύγουν της προσοχής της τουριστικής βιοµηχανίας, δηµι-
µή του διαγράµµατος[1]. Το ΕΑΠ προσφέρει δύο εξ αποστάσεως προ- γνώσεις έχουν εξελιχθεί ουργώντας ένα σηµαντικό χάσµα µεταξύ της ερευνητικής γνώ-
Αυτή η ανοδική τάση στηρίζεται σε µια σειρά από γράµµατα: ένα προπτυχιακό (∆ΙΤ) και ένα µε- σης και της πρακτικής αξιοποίησής της. Η χώρα µας πρέπει
παράγοντες που σχετίζονται µε την διεθνή αν- ταπτυχιακό (∆ΤΕ) που καλύπτουν ανάγκες της και επηρεάζουν τους συ- να ενθαρρύνει και να ενισχύσει τη διαρκή σύµπραξη και αλ-
ταγωνιστικότητα του ελληνικού τουρισµού, αγοράς προσφέροντας γνώσεις και δεξιότητες ναδέλφους µου καθηµε- ληλεπίδραση µεταξύ του τουριστικού ερευνητικού και παρα-
όπως το φυσικό περιβάλλον, η πολιτιστική απολύτως απαραίτητες στον τουριστικό κλάδο. ρινά. ΟΙ µεταπτυχιακές γωγικού ιστού. Η αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσµά-
κληρονοµιά, η ποικιλία και ποιότητα τουριστικών - Η τάση αυτή υπολογίζεται µε την πλέον απο- µου σπουδές έχουν αθό- των από φορείς άσκησης τουριστικής πολιτικής και τουριστικές
υποδοµών, η ευρωπαiκή κουλτούρα, η εγγύτη- δεκτή και χρησιµοποιούµενη στη διεθνή βι- ρυβα προσδώσει κύρος επιχειρήσεις είναι απαραίτητη για την κατανόηση των αναγ-
τα των ελληνικών τουριστικών προορισµών βλιογραφία µέθοδο(φίλτρο Hodrick–Prescott) για και αξιότητα στον εργα- κών των επισκεπτών και των τοπικών κοινωνιών και κατ’ επέ-
για τουρίστες από την Ευρώπη, η εκπαίδευση την αφαίρεση της κυκλικής συνιστώσας σε χρο- σιακό µου χώρο. κταση για την ενίσχυση της ποιότητας των παρεµβάσεων στον
του προσωπικού των τουριστικών επιχειρήσε- νολογικές σειρές δεδοµένων. τουρισµό.