Page 10 - Open2U - December - 2021

10 Φάκελος: Επιστήµη & Λαογραφία ∆ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021 - ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Τοχριστιανικό∆ωδεκαήµερο

ο χαρακτηριζόµενο ως χριστιανικό ∆ωδεκαήµε- κατά το έθιµον επαναληπτικότητα των θρησκευτικών την κατασκευή ειδικών εδεσµάτων, στα οποία κεντρική
ρο (Χριστούγεννα έως και Θεοφάνεια) συνιστά αυτών εκδηλώσεων καταγράφει το πώς αυτά έχουν θέση κατέχει το χριστόψωµο, το οποίο, παρά τις όποι-
Τµία περίοδο κεντρικού θεολογικού ενδιαφέ- εισχωρήσει στο βάθος τής λα>κής συνείδησης ή το πώς ες παραλλαγές τού στολισµού του, φέρει το σηµείο
ροντος, καθώς παραπέµπει σε γεγονότα τα οποία απε- η ίδια αυτή συνείδηση τα έχει αναδείξει τόσο ως πε- τού σταυρού. Γενικότερα πάντως προβάλλει το πώς
τέλεσαν την θεµελιωτική βάση τής νέας θρησκείας ριεχόµενο όσο και ως εκφραστική µορφή, µε την δοµή, διαισθητικά οι άνθρωποι εγγράφουν ακόµη και στις
την οποία ίδρυσε ο Ιησούς Χριστός, στο ιστορικό πλαί- για ποικίλης υφής λόγους, να παραλλάσσει. Συγχρό- στοιχειώδεις δραστηριότητές τους το πρόσωπο του
σιο της ρωµα>κής κυριαρχίας αλλά και ακµάζοντος του νως βεβαίως, η εν λόγω εθιµικότητα, ως κινούµενη Χριστού, µε αποτέλεσµα να τους προσδίδουν, κυρίως
ελληνιστικού πολιτισµού. συνήθως στην περιοχή τού φαντασιακού, έρχεται να διαισθητικά, κεφαλαιώδες σηµασιολογικό περιεχόµενο.
Πρόκειται για µία θρησκεία η οποία χαρακτηρίζεται ως αναδείξει και την πρόθεση ενός απογαλακτισµού από Ανάλογη ατµόσφαιρα συναντάµε και την ηµέρα τής
αποκαλυπτική, καθότι αναφέρεται σε ένα γεγονός την τρέχουσα συµβατικότητα, από την πίεση των αναγ- Πρωτοχρονιάς, µε τα κάλαντα να κατέχουν κεντρική
ασύλληπτο για τις ανθρώπινες γνωστικές δυνατότη- κών τού καθ’ ηµέραν βίου και από την διάθεση για την θέση και να αναφέρονται στον Χριστόν και στον Μέ-
τες. Ο Υιός και Λόγος τού Θεού ενσαρκώνεται και γί- ανάπτυξη ενός άλλου τρόπου τού επικοινωνείν. γαν Βασίλειον. Πρόκειται για µία εορτή µε κεφαλαι-
ή
ρ
σ
ς
τ
ς
ο
Α
Χ Χρήστος Αθαν. Τερέζης νεται άνθρωπος, εισέρχεται στην ιστορία και πολυ- Έτσι, δεν πρόκειται τόσο για µία ανάπαυλα όσο, κυ- ώδες νόηµα, καθότι συνδέεται και µε την πρώτη ηµέ-
θ

Τ
.
α
ν
έ
ζ
η
ε
ρ
πρ. Κοσµήτωρ της Σχολής τρόπως την προσδιορίζει µε όρους υπερφυσικής τά- ρίως και κατεξοχήν, για έναν πανηγυρικόν τόνο προ- ρα τού έτους, η οποία κρίνεται, κατά βάση υπό όρους
Ανθρωπιστικών ξης. κύπτοντα από µία νέα ανάγνωση της ύπαρξης και του φαντασιακών αναγνώσεων, ως αποφασιστική και ως
και Κοινωνικών Επιστηµών Στην συνέχεια, µε την ίδρυση της Εκκλησίας ως τής βίου, αλλά και του ίδιου του ιστορικού γίγνεσθαι. Εί- προδηλούσα για τα όσα θα προκύψουν. Εποµένως, εί-
του Πανεπιστηµίου Πατρών ανθρώπινης έκφρασης της θείας Αποκάλυψης ή τής ναι αναντίλεκτο και διαπιστώσιµο πάντως ότι η ποι- ναι εξηγήσιµο για ποία αποχρώσα αιτία επιλέγονται
Θεοφάνειας, η νέα θρησκεία προσλαµβάνει και λα- οτική υφή των λατρευτικών εθίµων εξαρτάται τόσο από πλείστες δραστηριότητες οι οποίες προσλαµβάνουν
τρευτικό περιεχόµενο, το οποίο εκδηλώνεται µε το περιεχόµενο της θρησκείας όσο και από τις πο- βαθµιαία εθιµικό περιεχόµενο, όπως είναι το χαρα-
ποικίλα εκφραστικά σχήµατα, τα οποία σχετίζονται µε λιτιστικές νοοτροπίες τις οποίες η ίδια αντανακλά και κτηριζόµενο ως “καλό ποδαρικό”, η ανταλλαγή δώρων
καλλιτεχνικής και αισθητικής τάξης προ>όντα καθώς από το µορφωτικό επίπεδο των φορέων και συντε- και εδεσµάτων καθώς και η ροή ύδατος, διά τής οποί-
και µε την νέα σηµασιοδότηση ήδη υπαρχουσών εκ- λεστών τους. ∆ηλαδή συναντάµε το υπό οιανδήποτε ας συµβολίζεται η επιθυµία για την ροή καλών και ευ-
δηλώσεων, µε την νέα δηλαδή δραµατουργία τους. Τα οπτική γόνιµο φαινόµενο του σχετικισµού να χαρα- νο>κών γεγονότων για τον βίο τής κάθε οικογένειας.
σχήµατα αυτά, µε την επαναληπτικότητά τους στην κτηρίζει τον λα>κό πολιτισµό και τις εξειδικεύσεις του, Και κατά την εορτή των Θεοφανείων τα κάλαντα συ-
διάρκεια της ιστορικής εξέλιξης, προσλαµβάνουν χα- µε συνέπεια να αναδεικνύεται η γοητεία τής ποικι- νιστούν εδραίο έθιµο, ενώ επίσης προσδίδουν µια πιο
ρακτήρα παράδοσης και εθιµικότητας. λότητας. εκλα>κευµένη σηµασιολόγηση στο πνεύµα τής ηµέρας,
Το ανωτέρω φαινόµενο έχει τις σε βάθος χρόνου επι- Για παράδειγµα, την παραµονή και την ηµέρα των Χρι- της διεπόµενης από την συνολική Αποκάλυψη της
κυρώσεις του, καθότι σε πλείστες περιπτώσεις συ- στουγέννων λαµβάνουν χώρα, σχεδόν σε γενικευµέ- Αγίας Τριάδος.
ναντάµε θρησκείες οι οποίες, πέραν από τα πρόσω- νη κλίµακα, τα κάλαντα, τα οποία ποικίλλουν από πε- Επίσης, κεντρική θέση κατέχουν ο αγιασµός των υδά-
πα της αναφοράς και της πίστης τους, διαµορφώνουν ριοχή σε περιοχή και µπορούν να καταταγούν σε αστι- των και ο ραντισµός των οικιών από τον ιερέα. Πρό-
δραστηριότητες οι οποίες προκύπτουν από τον ιδι- κά και σε αγροτικά. ∆ηλαδή τα κάλαντα αντανακλούν κειται για πράξεις οι οποίες έχουν έναν σαφή θεο-
αίτερο τρόπο µε τον οποίο µετέχουν τα ποικίλα λα>- κοινές εµπειρίες, αγωνίες και προσδοκίες ή αποτυ- λογικό θεµελιωτισµό και επιτονισµό, οι οποίοι στην λα>-
κά στρώµατα στο περιεχόµενό τους. Αλλά επιπλέον, πώνουν έναν ερµηνευτικό κύκλο τού καθ’ ηµέραν βίου κή συνείδηση συνυφαίνονται, και εδώ διαισθητικά κυ-
και από το πώς αποτυπώνουν τα µέλη τους την εν σε συγκεκριµένον χωροχρόνον. Επί τού προκειµένου, ρίως, µε τον τρόπο διά τού οποίου η φύση συνδέεται
λόγω µετοχή µε µέσα και δραστηριότητες που προ- ο τόνος είναι ενθουσιαστικός και προβάλλει µία και αναπτύσσει διαλόγους µε το θείον.
σιδιάζουν στα αντιληπτικά κέντρα τους και στις εκ- προκεχωρηµένην αισιοδοξία για τα παρόντα και για Τέλος, να σηµειώσουµε ότι ορισµένες λεπτοµέρειες
φραστικές δυνατότητές τους. τα ελευσόµενα, προκύπτουσα από την βεβαιωµένη από τις χριστιανικές εορτές έχουν επηρεασθεί από
Έτσι, συγκροτείται ο δυνάµενος να χαρακτηρισθεί ως εξοικείωση µε το πρόσωπο του Ιησού Χριστού ως εµ- ρωµα>κές, όπως είναι τα Σατουρνάλια, τα οποία
λα>κός θρησκευτικός πολιτισµός, ο οποίος αντανακλά πνευστή των τεκταινοµένων, τόσο για την φύση όσο ελάµβαναν χώρα από τις 17-23 ∆εκεµβρίου, και το γε-
και το πώς η πίστη νοηµατοδοτεί κάθε υφής ανθρώ- και για την ιστορία. νέθλιο του αηττήτου Ηλίου, το οποίο εορτάζετο στις
πινες επιλογές, ακόµη και τις υλικά παραγωγικές. Η Επίσης, η χριστουγεννιάτικη εθιµικότητα συνδέεται µε 25 ∆εκεµβρίου.