Page 20 - praktikos-odigos
P. 20
20 ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΦΥΛΟ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΟ ΕΑΠ Ο ΓΛΩΣΣΙΚΟΣ ΣΕΞΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ 21
Όσον αφορά τέλος το λεξιλογικό επίπεδο, ο γλωσσικός σεξισμός γίνεται εμ- “του εκκαθαριστικού του σημειώματος”
Λεξιλόγιο φανής στις λεξιλογικές ασυμμετρίες οι οποίες εμφανίζονται μεταξύ ουσιαστικών “ημερομηνία διορισμού του”
& που αναφέρονται σε γυναίκες και ουσιαστικών που αναφέρονται σε άνδρες. “με άλλους ειδικούς ιατρούς”
γλωσσικός Συγκεκριμένα, οι λέξεις θηλυκού γένους που δηλώνουν γυναίκα και φέρουν “υπάλληλο με βαθμό Πληρεξούσιου Υπουργού Β΄ ο οποίος”
σεξισμός θετικό υπονόημα είναι σαφώς ποσοτικά λιγότερες από τις λέξεις αρσενικού
γραμματικού γένους που αναφέρονται σε άνδρες και έχουν θετικό υπονόημα. 2. την περιορισμένη συμπερίληψη των θηλυκών επαγγελματικών ουσιαστι-
Μάλιστα λέξεις θηλυκού γένους που στερεοτυπικά προσδίδουν αρνητικά χαρα- κών (με θηλυκό ή/και διγενές επίθημα) και του θηλυκού άρθρου (ανώτερο
κτηριστικά σε γυναίκες (ανδροχωρίστρα, παλιογυναίκα) δεν εμφανίζουν αντί- ποσοστό στα υπουργεία περίπου 38% και κατώτερο στις περιφέρειες πε-
στοιχες αρσενικού γένους που να προσδίδουν τα όμοια αρνητικά χαρακτηριστι- ρίπου 27%), ο/η εργοδότης, η εργοδότρια, εκπαιδευτής/ η εκπαιδεύτρια. Η
κά στους άνδρες (*γυναικοχωριστής, *παλιοάνδρας). Λεξιλογική ασυμμετρία μοναδική περίπτωση χρήσης μονάχα θηλυκού επαγγελματικού απαντάται
παρατηρείται, επίσης, μεταξύ των παράγωγων ή σύνθετων λέξεων από τη λέξη στην περίπτωση του επαγγέλματος της μαίας.
γυναίκα και των παράγωγων ή σύνθετων λέξεων από τη λέξη άνδρας. Παρόλη 3. στις περιπτώσεις συμπερίληψης των θηλυκών τύπων παρατηρείται απόλυτη
την ποσοτική υπεροχή των λέξεων που είναι παράγωγες ή σύνθετες από τη πρόταξη των αρσενικών τύπων (100% των περιπτώσεων) και ασυνέπεια
λέξη γυναίκα, οι περισσότερες από αυτές φέρουν αρνητικές συνδηλώσεις. Σε στη συστηματική χρήση των θηλυκών τύπων εντός των συγκεκριμένων
αντίθεση με θετικό υπονόημα που έχουν οι περισσότερες παράγωγες ή σύνθετες εγγράφων, δημιουργώντας τη λανθασμένη αίσθηση ότι πρόκειται για συ-
λέξεις από τη λέξη άνδρας (επανδρώνω, αντράκι, ανδραγάθημα), οι παράγωγες μπεριληπτικό κείμενο, ενώ στην πραγματικότητα οι γυναίκες καθίστανται
ή σύνθετες λέξεις από το γυναίκα υποδεικνύουν ότι οι γυναίκες καθορίζονται μη ορατές.
κοινωνικά βάσει των ανδρικών δραστηριοτήτων και παρουσιάζονται ως μέλη 4. Περιπτώσεις υπερδιορθώσεων που αναδεικνύουν και επιβεβαιώνουν τα
μιας κοινωνικά άμορφης μάζας και ως άτομα αμφιβόλου ηθικής (γυναικοδουλειά, παραπάνω ευρήματα γλωσσικού σεξισμού, καθώς σε κείμενα και σε απο-
γυναικοκουβέντα, γυναικοκρατία, γύναιο, γυναικάκι, γυναίκα του δρόμου) (βλ. σπάσματα κειμένων όπου γίνεται αναφορά συγκεκριμένα σε γυναίκες αντί
·
·
σχετικά Τσοκαλίδου, 1996 Aikhenvald, 2016 Ιορδανίδου και Μάντζαρη, 2005 να χρησιμοποιούνται οι θηλυκοί τύποι χρησιμοποιούνται οι αρσενικοί από
για την απουσία θηλυκών επαγγελματικών τύπων σε λεξιλογικό επίπεδο). επίδραση κυρίως του γενικευτικού αρσενικού που χαρακτηρίζει γενικότερα
Η ποιοτική και ποσοτική έρευνα των Γκασούκα και Γεωργαλίδου (2014) που τα συγκεκριμένα έγγραφα:
Δημόσια εκπονήθηκε σε 949 διοικητικά και αυτοδιοικητικά έγγραφα υπουργείων, περι- “Στο νέο στρατηγικό πλαίσιο αγροτικής πολιτικής, θα υπάρξουν ευκαιρίες για
έγγραφα φερειών και δήμων του ελληνικού κράτους επιβεβαιώνει την ύπαρξη γλωσσικού νεοεισερχόμενες στην αγροτική παραγωγή, για μικροκαλλιεργητές, αλλά
& σεξισμού στις συντακτικές, μορφολογικές, σημασιακές και λεξιλογικές πρακτικές και για υποψήφιες με φρέσκιες ιδέες και πραγματικό ενδιαφέρον για την γη.”
γλωσσικός (επομένως και του γλωσσικού σεξισμού σχετικά με τα θηλυκά επαγγελματικά
σεξισμός ουσιαστικά) που εφαρμόζονται στα εν λόγω έγγραφα και κατ’ επέκταση στο Υπουργείο Εσωτερικών, μήνυμα της Γενικής Γραμματέως Ισότητας των
Φύλων για τον εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας Αγρότισσας
πραγματολογικό αντίκτυπο που επιφέρουν (συντάκτες/-τριες, αποδέκτες/-τριες,
γλωσσικά μέσα και επικοινωνιακοί στόχοι). Μοναδική εξαίρεση αποτελεί η “Αυτό το φυλλάδιο στοχεύει στις εργαζόμενες γυναίκες, στους εκπρόσωπους
απουσία χρήσης λέξεων θηλυκού γένους που αναφέρονται στερεοτυπικά στο των εργαζομένων και στους εργοδότες. […] Κάντε το απρόσμενο: Ονομάστε
γυναικείο φύλο προσδίδοντας αρνητικές-μειωτικές συνδηλώσεις στα πρόσωπα τη συμπεριφορά. Οτιδήποτε μόλις έκανε πείτε το και γίνετε συγκεκριμένοι.
αναφοράς. Η ανάλυση τόσο των ποσοτικών όσο και των ποιοτικών δεδομένων Να είστε σοβαροί, άμεσοι και να μιλάτε απερίφραστα. Βρείτε έναν μάρτυρα
της έρευνας αναδεικνύει κυρίως: συμπεριφοράς. Ενημερώστε έναν έμπιστο συνάδελφο και προσπαθήστε να
διασφαλίσετε ότι είναι αυτόπτης ή αυτήκοος μάρτυρας σε κάποια κατάσταση
1. τη γενικευτική χρήση του αρσενικού γραμματικού γένους των επαγγελμα- όπου παρενοχλείστε σεξουαλικά. […] Εργασιακές ομάδες που βρίσκονται σε
τικών ουσιαστικών (με ανώτερο ποσοστό στις περιφέρειες περίπου 66% και μεγαλύτερο κίνδυνο εργασιακής βίας από άλλες: Εργαζόμενοι στο χώρο της
κατώτερο στα υπουργεία περίπου 47%), καθώς και την πιστή συντακτική καθαριότητας και σε συνεργεία καθαρισμού, οικιακοί βοηθοί. Αλλοδαποί
συμφωνία σε αρσενικό γένος των προσαρτημάτων τους (άρθρα, επίθετα, εργαζόμενοι […]”
αντωνυμίες):
Οδηγός του προγράμματος DAPHNE III (2007-2013) για την αποφυγή
“Υπηρεσιακού Γενικού Γραμματέα” και την αντιμετώπιση φαινομένων άσκησης βίας στις γυναίκες στον
“ο αμέσως επόμενος αδιάθετος υπάλληλος” χώρο εργασίας τους.
