Page 11 - Layout 1

Αφιέρωµα: Ψηφιακή εποχή 11
ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

Η Αρχιτεκτονική

της επιτήρησης στο ∆ιαδίκτυο

προφητικός συγγραφέας Nicholas Carr το σµατικό τρόπο. Η επιτήρηση στο ∆ιαδίκτυο πα- «Data and Goliath». Είναι µία παγίδα στην
2006 στο βιβλίο του «The Big Switch» ραδοσιακά βασιζόταν σε µία φαινοµενικά ακίν- οποία πέφτουµε γιατί µας ελκύει το «δωρεάν»
Οαναφέρει πως όλοι οι έµβιοι οργανισµοί δυνη έννοια, τα γνωστά στους ειδικούς των δια- αλλά και το «εύκολο». Το «δωρεάν» αποτελεί,
επιβιώνουν µέσω της επεξεργασίας της ύλης, δικτυακών συστηµάτων, αλλά και ευρύτερα, ως θα λέγαµε, µία τιµή ειδικού καθεστώτος, την
της ενέργειας και της πληροφορίας, λαµβά- cookies. Κάθε τέτοιο cookie περιέχει έναν µο- οποία ψυχολογικές έρευνες έχουν καταδείξει
νοντας ύλη από το περιβάλλον, µετασχηµατί- ναδικό κωδικό που επιτρέπει σε κάθε ιστοσε- ότι δεν µπορούµε να διαχειριστούµε µε την απα-
ζοντάς την σε θρεπτικές ουσίες µέσω της ενέρ- λίδα να αναγνωρίζει έναν συγκεκριµένο χρή- ραίτητη λογική. Υπερεκτιµούµε την αξία του
γειας, και ελέγχοντας αυτή τη διαδικασία στη µέσω ενός φυλλοµετρητή. Τα cookies «δωρεάν» καταναλώνοντας παραπάνω από όσα
µέσω της επεξεργασίας της πληροφορίας. Χρη- αυτά µε την πάροδο του χρόνου εξελίχθηκαν, χρειαζόµαστε. Το «εύκολο» αποτελεί τον δεύ-
σιµοποιώντας την αναλογία της άσκησης ελέγ- επιτρέποντας στις εταιρείες που τα χρησιµο- τερο λόγο για τον οποίο ανεχόµαστε να γίνουµε
χου µέσω της πληροφορίας, ο συγγραφέας κα- ποιούσαν να ακολουθούν τα ίχνη µας όχι σε µία αντικείµενα παρακολούθησης, αφού µας εξυ- Του Βασίλη
θίσταται ιδιαίτερα επικριτικός αναφέροντας ότι αλλά σε ένα πλήθος ιστοσελίδων, κατασκο- πηρετεί να έχουµε πρόσβαση σε υπηρεσίες Βερύκιου*
τα σύγχρονα υπολογιστικά συστήµατα και το πεύοντάς µας µε αυτό τον τρόπο. όπως η Siri, η Google Maps και η Uber, οι οποί-
∆ιαδίκτυο αποτελούν τεχνολογίες ελέγχου Οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, από την ες δουλεύουν ταχύτερα και αποτελεσµατικό-
της κοινωνίας. Για να δούµε όµως πώς ακρι- άλλη µεριά, είναι σε θέση να γνωρίζουν την το- τερα, όταν γνωρίζουν εξονυχιστικές λεπτοµέ-
βώς έχουν τα πράγµατα. ποθεσία όπου βρισκόµαστε όπως και ποιος βρί- ρειες για εµάς.
Τον πρώτο καιρό του Internet, οι µεγάλες πο- σκεται µαζί µας. Μέσα από τις εφαρµογές που Ίσως λοιπόν θα πρέπει να αναρωτηθούµε για
λυεθνικές αντιλαµβανόµενες τη δυναµική της έχουµε εγκαταστήσει στο κινητό µας τηλέφω- το ποια είναι η στάση που θα πρέπει να κρα-
συγκέντρωσης δεδοµένων και πληροφοριών νο µπορεί µία εταιρία να γνωρίζει µε ποιον µι- τήσουµε απέναντι σε όλα αυτά. Πρωτίστως δεν
µέσα από το εταιρικό ∆ιαδίκτυο, άρχισαν να κά- λάµε, να κατεβάζει τον κατάλογο των διευ- θα πρέπει να υποβαθµίσουµε την αξία της προ-
νουν χρήση αναλυτικών εργαλείων για να θύνσεών µας, το ηµερολόγιο, τους σελιδο- σωπικής µας ζωής που ασύδοτα καταναλώ-
επεκτείνουν την επιρροή που ασκούσαν στους δείκτες, όπως και το ιστορικό των αναζητήσεών νουµε στα σκοτεινά ανταλλακτήρια του εικο-
εργαζοµένους τους δηµιουργώντας µαθηµατικά µας. Για παράδειγµα, το γνωστό σε πολλούς νικού κόσµου του ∆ιαδικτύου στον οποίο έχου-
µοντέλα του προσωπικού τους. Η IBM, µία από παιχνίδι Angry Birds συλλέγει δεδοµένα το- µε εµβυθιστεί. Η κυριαρχία της επιτήρησης τελ-
τις πρωτοπόρες εταιρείες στην καινοτοµία, χρη- ποθεσίας από τους χρήστες του ακόµα και όταν µατώνει την κοινωνία µας απαγορεύοντάς της
σιµοποίησε οµάδες από ειδικούς στην εξόρυ- αυτοί δεν το χρησιµοποιούν. Γιατί όµως έχου- να πειραµατιστεί µε καινούργιες αξίες χωρίς
ξη δεδοµένων και στη µηχανική µάθηση για να µε εγκλωβιστεί τόσο ανεξέλεγκτα µέσα στα κι- τον φόβο αντιποίνων, πράγµα που σηµαίνει ότι
προχωρήσει στη βέλτιστη ανάθεση συµβούλων νητά µας; Σκεφτείτε για πόσα πολλά πράγµα- οι πειραµατισµοί αυτοί δεν θα µπορέσουν να
για τη διαχείριση των µεγάλων έργων της. τα είναι ικανά! ∆ε χρειάζεται να φοράµε πλέ- αποτελέσουν το συνηθισµένο, το ηθικό και στη
Ο έλεγχος των εργαζοµένων δεν ήταν φυσικά ον ρολόι χειρός, έχουµε τα κινητά µας για να συνέχεια το νόµιµο. Εάν δε διαχειριστούµε σω-
ο αυτοσκοπός για τις τεχνολογίες ελέγχου στις µας δείχνουν την ώρα. ∆εν µεταφέρουµε πλέ- στά την αξία της ιδιωτικότητάς µας, η επιτήρηση
οποίες είχαν επενδύσει συνειδητά οι µεγάλες ον φωτογραφικές µηχανές, γιατί τα κινητά µας που µας ασκείται θα πληγώσει τις δηµοκρατι-
εταιρείες. Η πιο εκτεταµένη χρήση αυτών διαθέτουν κάµερες άριστης ποιότητας. Προ- κές αξίες ενθαρρύνοντας την κοινωνία µας να
των τεχνολογιών αποσκοπούσε στη βελτιστο- Vόντα και αγαθά µε τα οποία µεγαλώσαµε µαζί θέσει περισσότερα αγαθά εκτός νοµιµότητας.
ποίηση του τρόπου που ενεργούµε ως κατα- (βιβλία, χρήµατα, µουσική, βίντεο κ.ά.) µετα- Εάν δεν υπάρχει ιδιωτικότητα, στη θέση της θα
ναλωτές. Ο πρωταρχικός σκοπός αυτού που τρέπονται πλέον σε εφαρµογές του κινητού εγκατασταθεί η αντίδραση σε κάθε πρωτο-
ονοµάζουµε σήµερα ως διαδικτυακή παρακο- µας. βουλία για αλλαγή προς το καλύτερο. Τέλος,
λούθηση ή επιτήρηση, είναι η διαφήµιση που ικα- Η επιτήρηση είναι πλέον το κατεστηµένο επι- θα πρέπει να αντιληφθούµε ότι εάν κάτι µας
νοποιεί τις ανάγκες των εταιρειών να πουλά- χειρηµατικό µοντέλο του ∆ιαδικτύου, όπως µας προσφέρεται δωρεάν, τότε δεν είµαστε εµείς
νε τα εµπορεύµατά τους µε τον πιο αποτελε- ενηµερώνει ο Bruce Schneier στο βιβλίο του οι πελάτες, είµαστε τα προVόντα.

*Ο Βασίλης Βερύκιος είναι καθηγητής στη Σχολή Θετικών Επιστηµών και Τεχνολογίας του ΕΑΠ και διευθυντής του Προγράµµατος Μεταπτυχιακής Εξειδίκευσης
στα Πληροφοριακά Συστήµατα και του Εργαστηρίου Αναλυτικής και Ανωνυµοποίησης Μεγάλων ∆εδοµένων