Page 13 - Open2U - February- 2022

Φάκελος: ∆εξιότητες 13

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Η ανάπτυξη

δεξιοτήτων

στην τριτοβάθµια

εκπαίδευση

Της Κατερίνας Κεδράκα, αναπληρώτριας καθηγήτριας
του ∆ηµοκρίτειου Πανεπιστηµίου Θράκης και καθηγήτριας
-Συµβούλου Εκπαίδευσης Ενηλίκων ΕΑΠ

όρος "δεξιότητα" περιγράφει τον βαθµό της δυ- έµφαση στον γνωστικό τοµέα, δηλαδή η διδασκαλία στηµών- αλλά και µαθήµατα εστιασµένα στην απόκτηση
Ονατότητας ενός ατόµου να επιτυγχάνει -έπειτα από εστιάζει κυρίως στην απόκτηση γνώσεων και λιγότε- ψηφιακών δεξιοτήτων.
συστηµατική προσπάθεια και άσκηση- ένα ορισµένο ρο σε ανάπτυξη δεξιοτήτων κι ακόµα λιγότερη σε καλ- ι επαγγελµατικές δεξιότητες που συνδέονται µε
επίπεδο απόδοσης σε µια περιοχή (π.χ. τεχνική λιέργεια στάσεων και συµπεριφορών. Πράγµατι, η πα- Οτο αντικείµενο σπουδών του κάθε Τµήµατος ανα-
σκέψη, µηχανική κατανόηση κ.ά). νεπιστηµιακή διδασκαλία πρέπει να εδράζεται στην πτύσσονται µέσω της Πρακτικής Άσκησης σε χώρους
ε άλλα λόγια, µε τον όρο "δεξιότητα" εννοούµε ενεργό µάθηση, στην υιοθέτηση, δηλαδή, διδακτικών εργασίας. Κάθε Τµήµα ΑΕΙ έχει ένα µάθηµα Πρακτι-
Μτο βαθµό ευκολίας, ακρίβειας και ταχύτητας µε στρατηγικών και παιδαγωγικών µεθόδων που έχουν κής Άσκησης ενσωµατωµένο στο πρόγραµµα σπου-
τον οποίο εκτελούµε µια σειρά από πολύπλοκες κι- συστηµατικά δοκιµαστεί και αποδειχθεί ικανές να ενερ- δών του, χρηµατοδοτούµενο από κοινοτικά κονδύλια.
νητικές ενέργειες ή πνευµατικές διαδικασίες, για να γοποιήσουν και να εµπλέξουν τους φοιτητές στη δια- Μέσα από αυτό οι φοιτητές ενισχύουν τις γνώσεις και
λύσουµε προβλήµατα, να αναπροσαρµόσουµε τις κι- δικασία της επιστηµονικής µεθοδολογίας και σκέψης. κυρίως τις δεξιότητές τους και αποκτούν επαγγελ-
νήσεις µας, αλλά και τον τρόπο και τη µέθοδο σκέ- Εποµένως, η διδασκαλία πρέπει να στηρίζεται σε µα- µατική εµπειρία σε συναφείς µε την ειδίκευσή τους
ψης και χειρισµού διαφόρων προβληµάτων και κατα- θησιακές µεθόδους ενεργοποίησης των δεξιοτήτων θέσεις, που προσφέρονται από φορείς, οργανισµούς
στάσεων, όταν αλλάζουν οι συνθήκες ή µεταβάλλον- επίλυσης προβληµάτων και επιστηµονικής τεκµη- και επιχειρήσεις του δηµόσιου και ιδιωτικού τοµέα. Άλ-
ται τα δεδοµένα µας. «∆εξιότητα σηµαίνει ότι ξέρεις ρίωσης -και όχι σε βαρετές και µονότονες διαλέξεις λες δραστηριότητες που αποτελούν πλαίσιο ανάπτυξης
να κάνεις κάτι καλά». που δεν προάγουν δεξιότητες όπως η κριτική σκέψη επαγγελµατικών δεξιοτήτων είναι οι εκπαιδευτικές επι-
ς επαγγελµατικές δεξιότητες ορίζονται οι δε- ή η ερευνητική ικανότητα. σκέψεις/εκδροµές, η έρευνα στο πεδίο (βλ. σε ανα-
Ωξιότητες που σχετίζονται µε την άσκηση µιας επαγ- ώς όµως αποκτώνται οι δεξιότητες στο Πανεπι- σκαφές, κλινικές, κοινωνικούς φορείς), τα Debates
γελµατικής δραστηριότητας (π.χ. οι δεξιότητες ενός Πστήµιο; Οι δεξιότητες αναπτύσσονται, καλλιερ- (Αγώνες Αντιλογίας/∆ιαλογική Αντιπαράθεση) και ορι-
χειρουργού, ενός δικηγόρου κ.λπ.). Οριζόντιες επαγ- γούνται µε συστηµατική προσπάθεια και άσκηση σµένες bottom-up σχετικές πρωτοβουλίες των φοι-
γελµατικές δεξιότητες (soft skills) είναι τα προσόν- αλλά και µέσω εκπαιδευτικών προβλέψεων και δρά- τητών.
τα που ζητούνται για κάθε θέση εργασίας και ανα- σεων. Μια βασική κατηγορία τύπου µαθηµάτων που κόµα, µέσα στα πανεπιστήµια οι δοµές στήριξης
φέρονται ως ένας σηµαντικός παράγοντας για την οµα- προβλέπονται σε όλα τα Προγράµµατα Σπουδών, σύµ- Ατων φοιτητών, π.χ. οι ∆οµές για τη Συµβουλευτι-
λή κοινωνική αλληλεπίδραση, συνύπαρξη, προσαρµογή φωνα και µε τις αρχές της Εθνικής Αρχής Ανώτατης κή και Προσβασιµότητα ή οι ∆οµές Απασχόλησης και
και ανάπτυξη του ατόµου σε µια δύσκολη κι απρό- Εκπαίδευσης είναι τα µαθήµατα Ανάπτυξης ∆εξιοτή- Σταδιοδροµίας (∆ΑΣΤΑ) υλοποιούν Εργαστήρια για την
βλεπτη αγορά εργασίας, η οποία χαρακτηρίζεται των. Ακόµα, στα Περιγράµµατα Μαθηµάτων χρειάζονται ανάπτυξη οριζόντιων δεξιοτήτων.
από πλήθος συνεχών αλλαγών κι ανακατατάξεων. να καταγράφονται, εκτός από τις γνώσεις, και οι δε- έλος, οι δραστηριότητες που αναπτύσσονται µέσα
α ιδρύµατα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης οφείλουν, ξιότητες που αποκτώνται σε κάθε µάθηµα. Όλα Ταπό τους Φοιτητικούς Συλλόγους, ενδυναµώνουν
Τπρωταρχικά, να παραγάγουν επιστήµονες στο αν- αυτά αποτελούν στοιχεία ποιότητας του εκάστοτε Προ- τις οριζόντιες και καλλιτεχνικές δεξιότητες των φοι-
τικείµενο εξειδίκευσής τους. Οφείλουν, επίσης, να γράµµατος Σπουδών και τα οποία αξιολογούνται, τόσο τητών/τριών. Ενδεικτικά αναφέρονται ορισµένοι σύλ-
προετοιµάσουν τους φοιτητές τους, ώστε να µπορούν στο πλαίσιο Εσωτερικών Συστηµάτων ∆ιασφάλισης Ποι- λογοι, στους οποίους δραστηριοποιούνται οι φοιτη-
να αντεπεξέρχονται στις ανάγκες της αγοράς εργα- ότητας (δηλ. της ετήσιας, εσωτερικής αξιολόγησης τές: Θεατρικές Οµάδες, Χορωδίες/Μουσικά Σύνολα
σίας και των σύγχρονων δεδοµένων της τέταρτης βιο- του κάθε πανεπιστηµίου), όσο και των διαδικασιών ή Οµάδες, Οµάδες Φωτογραφίας, Εφηµερίδες/Ρα-
µηχανικής επανάστασης, που εν πολλοίς καθορίζον- εξωτερικής αξιολόγησης και πιστοποίησης των Τµη- διοφωνικοί Σταθµοί ή Ενηµερωτικά Sites, Οµάδες Αι-
ται και από τον ψηφιακό µετασχηµατισµό. Η ∆ιεθνής µάτων ΑΕΙ, που διενεργείται µε ενιαία κριτήρια και δια- µοδοσίας, Οµάδες Αθλητικών ∆ραστηριοτήτων, Χο-
Οργάνωση Εργασίας ωστόσο, σηµειώνει ότι «υπάρ- δικασίες διασφάλισης ποιότητας, σύµφωνα µε την εθνι- ρευτικές Οµάδες, Κινηµατογραφικές Λέσχες κ λπ.
χει ένα επίµονο χάσµα µεταξύ του είδους της γνώ- κή νοµοθεσία, τις αποφάσεις της Εθνικής Αρχής Ανώ- αταληκτικά, η ανάπτυξη δεξιοτήτων προoποθέτει
σης και των δεξιοτήτων που είναι πιο απαραίτητες στο τατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ), καθώς και τις δεσµεύ- Κτην ενεργό εµπλοκή των φοιτητών στις εκπαι-
χώρο εργασίας και εκείνων που εξακολουθούν να πα- σεις της χώρας µας ως µέλους του Ευρωπαnκού Χώ- δευτικές διαδικασίες των Πανεπιστηµίων. Μια σειρά
ρέχουν τα συστήµατα εκπαίδευσης και κατάρτισης». ρου Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΧΑΕ). από δραστηριότητες προσφέρουν το πλαίσιο για την
Ωστόσο, τα πανεπιστήµια δεν µπορούν να εστιάσουν ι ερευνητικές δεξιότητες που αποτελούν το βα- καλλιέργεια επαγγελµατικών ή οριζόντιων δεξιοτήτων.
το ενδιαφέρον τους µόνον στην προετοιµασία των νέων Οσικό εφόδιο των νέων επιστηµόνων αποκτώνται Παρόλα αυτά, υπάρχουν και αρνητικοί παράγοντες: αν-
για την αγορά εργασίας. Οφείλουν, επίσης, να προ- µέσα από εκπαιδευτικές δράσεις, όπως η εκπόνηση τιστάσεις και δυσλειτουργίες που δυσχεραίνουν την
ετοιµάσουν τους φοιτητές τους για τον ρόλο του σύγ- διπλωµατικής εργασίας και η διεξαγωγή ερευνητικών ανάπτυξη δεξιοτήτων, όπως η γνωσιοκεντρική κουλ-
χρονου, κριτικά σκεπτόµενου ατόµου αλλά και πολί- δράσεων στο πλαίσιο των προπτυχιακών και µετα- τούρα, η τάση για από καθέδρας διδασκαλία, η έλλειψη
τη των σύγχρονων, απαιτητικών, σύνθετων και πο- πτυχιακών µαθηµάτων, και στοχευµένων ερευνών που υλικοτεχνικών υποδοµών, πόρων και στρατηγικών, η
λυπολιτισµικών κοινωνιών. Έτσι, οι σπουδές στο πα- εκπονούν οι µεταπτυχιακοί, διδακτορικοί και µεταδι- µειωµένη ή χλιαρή παρουσία των φοιτητών στις δρά-
νεπιστήµιο (όπως βέβαια και σε ολόκληρο το φάσµα δακτορικοί φοιτητές, συχνά στο πλαίσιο σχετικών ερευ- σεις που υλοποιούνται στο Πανεπιστήµιο.
της εκπαίδευσης και κατάρτισης) θα πρέπει να στο- νητικών προγραµµάτων. εστίαση της Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης είναι
χεύουν (εκτός από την απόκτηση/ συσσώρευση γνώ- ια άλλη σηµαντική κατηγορία δεξιοτήτων είναι οι Ηπροσανατολισµένη κυρίως στο ακαδηµαnκό πεδίο.
σεων) σε οριζόντιες δεξιότητες, όπως η κριτική σκέ- Μψηφιακές δεξιότητες (digital skills). Τα πανεπι- Όµως, ο σκοπός της πανεπιστηµιακής εκπαίδευσης
ψη, το «ανοικτό µυαλό», η θέληση για µάθηση, η διά- στήµια έχουν ευθύνη να διασφαλίσουν ότι οι απόφοιτοι είναι ευρύτερος και περιλαµβάνει, εκτός από τον ακα-
θεση για αυτογνωσία και αλλαγή, η αναλυτική και συν- έχουν τις δεξιότητες να κάνουν χρήση των νέων τε- δηµαnκό προσανατολισµό, την επίτευξη προσωπικών
θετική σκέψη, η επινοητικότητα, η ικανότητα για οµα- χνολογιών, ειδικά αυτών που συναρτώνται µε το γνω- και επαγγελµατικών στόχων στα πεδία της προσω-
δική δουλειά, η καινοτοµία, η πρωτοτυπία, η δηµι- στικό πεδίο σπουδών, και θα πρέπει να εκπαιδεύουν πικής ανάπτυξης, υγείας, ισορροπίας προσωπικής και
ουργικότητα κ.λπ. τους φοιτητές έχοντας υπ’ όψιν ότι θα εργαστούν σε επαγγελµατικής ζωής, επιχειρηµατικότητας, πολι-
ι ενώ στο N. 4009/2011 αναφέρεται η ανάπτυξη µια ψηφιακά µετασχηµατισµένη κοινωνία. τειότητας και επαγγελµατισµού, που συχνά παραµε-
Κδεξιοτήτων, µε ιδιαίτερη έµφαση στην κριτική σκέ- το πλαίσιο απόκτησης των ψηφιακών δεξιοτήτων, λούνται (Λιντζέρης, 2020). Οι φοιτητές, ωστόσο, πρέ-
ψη (Άρθρο 4): «Τα Α.Ε.Ι. έχουν ως αποστολή: [...] γ) Συπάρχει µια άµεση σύνδεση µεταξύ του ψηφιακού πει να αναπτύξουν τη γνωστική και ακαδηµαnκή τους
να αναπτύσσουν την κριτική ικανότητα και τις δεξιό- µαθησιακού περιβάλλοντος και των δεξιοτήτων που δυναµική, όχι µόνο σε επαγγελµατικές και τεχνικές
τητες των φοιτητών, να µεριµνούν για την επαγγελ- αποκτώνται, η οποία πραγµατοποιείται µε την προ- δεξιότητες αλλά και στη δηµιουργικότητα, τη συνερ-
µατική ένταξη των αποφοίτων και να διαµορφώνουν σθήκη ψηφιακών δεξιοτήτων στα Προγράµµατα Σπου- γασία, τις κοινωνικές δεξιότητες και τη συναισθηµα-
τις απαραίτητες συνθήκες για την ανάδειξη νέων ερευ- δών. Ενδεικτικά, αυτό επιτυγχάνεται µέσα από αντί- τική ανθεκτικότητα. Πρέπει να προετοιµαστούν για να
νητών», η τριτοβάθµια εκπαίδευση συνεχίζει να δίνει στοιχα Εργαστήρια -ειδικά σε Τµήµατα Θετικών Επι- αποτελέσουν τους (συµ)πολίτες του Κόσµου!