Page 12 - MARCH-APRIL-2024

12 Φάκελος: Ερευνητική Οµάδα ΜΑΡΤΙΟΣ - ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2024

Ψηφιακό µέλλον χωρίς µίσος

Ανταλλαγή πολύτιµων προκλήσεις, τις πολιτικές, τις βέλτιστες πρακτι-
κές και τα περαιτέρω βήµατα που πρέπει να γί-
πληροφοριών νουν προκειµένου να διασφαλιστεί ένα «ψη-
φιακό µέλλον χωρίς µίσος». Από τη συνοµιλία
για τεκµηριωµένες τους προέκυψε ξεκάθαρα ότι είναι κρίσιµο να πα-
ρέµβουµε όχι µόνο στις τεχνικές πτυχές ενός
µελλοντικές αποφάσεις ασφαλούς διαδικτυακού περιβάλλοντος, αλλά
και στις εγκάρσιες δεξιότητες που είναι απα-
σε διεθνές συνέδριο ραίτητες για την κατοίκησή του. Ως εκ τούτου, η
παιδεία στα µέσα επικοινωνίας και στην πλη-
ροφόρηση (MIL), ειδικά στα εκπαιδευτικά συ-
ο διεθνές συνέδριο αξιοποίησης των στήµατα, θα πρέπει να αναγνωρίζεται από τους
αποτελεσµάτων του έργου LEAD On- υπεύθυνους χάραξης πολιτικής τόσο ως θέµα από
line µε τίτλο «Πρωταθλητισµός ενός µόνο του όσο και ως προσέγγιση που βασίζε-
ψηφιακού µέλλοντος χωρίς µίσος» Umbria στις Βρυξέλλες, Gabriella Ceccarelli, συνέχεια από τον φορέα FORMA.Azione, µαζί µε ται στην κριτική σκέψη.
έλαβε χώρα την ∆ιεθνή Ηµέρα Ασφα- καλωσόρισε επίσηµα τους συµµετέχοντες εκ πληροφορίες που προέκυψαν από την έρευνα Προς το τέλος του συνεδρίου προβλήθηκε ένα
Τλούς ∆ιαδικτύου, στις 6 Φεβρουαρίου µέρους των εµπλεκόµενων φορέων. Στη συνέ- που χαρτογράφησε τις διάφορες πρωτοβουλίες βίντεο από τον Guido Scorza, µέλος του ιταλι-
2024. Περισσότερα από εβδοµήντα άτοµα συγ- χεια ο Tommaso Chiamparino, υπεύθυνος πο- που ισχύουν στις επτά χώρες εταίρους για την κού εντάλµατος για την προστασία δεδοµένων, µε
το οποίο µοιράστηκε την αναγνώρισή του για το
κεντρώθηκαν στις εγκαταστάσεις της Περιφέρειας λιτικής στη µονάδα πολιτικής για τα θεµελιώδη αντιµετώπιση της ρητορικής µίσους, συµπερι- LEAD Online και τις γνώσεις του σχετικά µε το
της Umbria στο Rond Point Schumann, στις δικαιώµατα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Γενική λαµβανοµένου του ειδικού νοµοθετικού πλαισίου. ζήτηµα της ρητορικής µίσους. ∆εδοµένου ότι τα
Βρυξέλλες, για µια ηµέρα διαδραστικών πα- ∆ιεύθυνση ∆ικαιοσύνης, επαίνεσε πρωτοβου- Μετά το διάλειµµα για καφέ, τα φώτα της δη- ψηφιακά περιβάλλοντα δεν είναι εγγενώς βίαια,
ρουσιάσεων και συζητήσεων. Οι εταίροι περιέ- λίες όπως το LEAD Online, που συµβάλλουν µοσιότητας άναψαν για το Hate Out! Game, που και µπορεί να θεωρηθεί ουτοπική η πλήρης εξά-
γραψαν τη δουλειά τους, ενώ οι ενδιαφερόµε- στην αντιµετώπιση του ζητήµατος της ρητορι- παρουσιάστηκε από το Ελληνικό Ανοικτό Πα- λειψη της βίας στις ανθρώπινες αλληλεπιδρά-
νοι/ες και οι παρευρισκόµενοι/ες µοιράστηκαν κής µίσους από τις ρίζες του, προκαλώντας ευαι- νεπιστήµιο, υπεύθυνο για την τεχνική του ανά- σεις, η ρητορική µίσους µπορεί να αντιµετωπι-
τις εµπειρίες και τις απόψεις τους σχετικά µε σθητοποίηση και διαδίδοντας γνώση για τις αρ- πτυξη, µέσα από µια συναρπαστική, συλλογική στεί τόσο µε πολιτισµικές λύσεις, ευαισθητοποι-
τη ρητορική µίσους στο ∆ιαδίκτυο και πώς να εξο- νητικές επιπτώσεις της. συνεδρία παιχνιδιού, επιτρέποντας έτσι στους/στις ώντας για τις σοβαρές, επιβλαβείς συνέπειες του
πλίσουν καλύτερα τους πολίτες για να την πε- Το συνέδριο συνεχίστηκε µε τις οµιλίες των εταί- συµµετέχοντες/ουσες να δοκιµάσουν από πρώτο µίσους περιεχοµένου, όσο και µε τεχνικές, δια-
ριορίσουν. Ως εκ τούτου, οι βασικοί στόχοι του ρων, οι οποίες παρουσίασαν τις διάφορες δρά- χέρι τα ρεαλιστικά σενάρια που παρουσιάζονται σφαλίζοντας ότι οι αλγόριθµοι δεν ενθαρρύνουν
συνεδρίου δεν ήταν µόνο η παρουσίαση των σεις που υλοποιήθηκαν και τα ψηφιακά εργα- µε διαδικτυακά επεισόδια ρητορικής µίσους και τη διάδοση τέτοιων περιεχοµένων επειδή εξα-
αποτελεσµάτων του έργου, αλλά και η ανταλ- λεία που παρήχθησαν από το έργο LEAD Online. τα προσαρµοσµένα σχόλια που επιτρέπουν σφαλίζουν µεγαλύτερη αφοσίωση. Η βία πρέ-
λαγή πολύτιµων πληροφοριών για τεκµηριω- Ο φορέας Zara αναφέρθηκε στη διεθνή Εκπαί- στους/στις παίκτες/τριες να µαθαίνουν αυτό- πει, εν ολίγοις, να περιθωριοποιηθεί και όχι να οµα-
µένες µελλοντικές αποφάσεις, η προώθηση συ- δευση Εκπαιδευτών, που πραγµατοποιήθηκε νοµα και µε κάθε συνεδρία. λοποιηθεί. Ο τελευταίος οµιλητής που παρενέβη,
ζητήσεων για ένα ασφαλέστερο ψηφιακό τοπίο τον Νοέµβριο του 2022 και επικεντρώθηκε στη Μετά από αυτή την παιχνιδιάρικη, αλλά συναφή ο Mircea Toma από το Εθνικό Οπτικοακουστικό
χωρίς αποκλεισµούς και η ανάδειξη καλών πρα- µεταφορά γνώσεων και δεξιοτήτων για την ευαι- µε το περιεχόµενο στιγµή, ένα πάνελ µε ειδι- Συµβούλιο της Ρουµανίας, συνοµίλησε µε τον
κτικών στην Ευρώπη για ευρύτερη εφαρµογή. σθητοποίηση και την αντιµετώπιση της διαδι- κούς και από τις 7 χώρες-εταίρους ανέβηκε στη Ρουµάνο εταίρο Asociatia Divers σχετικά µε τα
Ο απώτερος στόχος, ο οποίος αναγκαστικά εκτεί- κτυακής ρητορικής µίσους (HSO). Η ερευνη- σκηνή. Η σύνθεση ήταν αρκετά διαφορετική κυ- διδάγµατα που αντλήθηκαν κατά την υλοποίηση
νεται πέρα από την ίδια τη διάρκεια των δρα- τική οµάδα DAISSy του Ελληνικού Ανοικτού Πα- ρίως όσον αφορά το υπόβαθρο των οµιλη- του έργου και την απαραίτητη δέσµευση για την
στηριοτήτων του έργου, είναι η δηµιουργία ενός νεπιστηµίου παρουσίασε στη συνέχεια το Ερ- τών/τριων, που κυµαίνονταν από ψηφιακό γραµ- καταπολέµηση της διαδικτυακής ρητορικής µί-
ψηφιακού περιβάλλοντος που θα σέβεται τα αν- γαλείο Αυτοαξιολόγησης Ρητορικής Μίσους µατισµό, επικοινωνία, κοινωνιολογία, ακαδη- σους.
θρώπινα δικαιώµατα. (HS-SAT), το οποίο χρησιµοποιήθηκε για τη διε- µαϊκή έρευνα, ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, ∆εν έλειψαν ποτέ οι παρεµβάσεις και τα σχόλια
Μετά από µια σύντοµη επισκόπηση της περιό- ξαγωγή συγκριτικής έρευνας µεταξύ νέων και εκπαίδευση και υπεράσπιση των ανθρωπίνων δι- από το κοινό, γεγονός που έκανε το συνέδριο
δου εφαρµογής του LEAD Online, που παρείχε εκπαιδευτικών/δηµοσιογράφων/ΜΚΟ σχετικά καιωµάτων και κατά της ρητορικής µίσους. Κατά ακόµα πιο διαδραστικό και πλούσιο σε πολύτι-
η οµάδα της Sofia Development Association, η µε την αντίληψη και κατανόηση του φαινοµέ- τη διάρκεια αυτής της ενδιαφέρουσας συζήτη- µες συλλογικές ιδέες και εµπειρίες, όπως ήταν
εκπρόσωπος του Γραφείου της Περιφέρειας της νου και πώς αντιδρούν σε αυτό. Τα αποτελέ- σης, οι επαγγελµατίες παρενέβησαν διαµοιρα- στην πραγµατικότητα το ταξίδι του LEAD On-
σµατα αυτής της µελέτης παρουσιάστηκαν στη ζόµενοι/ες την τεχνογνωσία τους σχετικά µε τις line.

Learn, Engage, Act: Εργαλεία για την πρόληψη και την αντιµετώπιση

Γράφει η Denitsa Lozanova, Develop- HSO, την προώθηση της αµοιβαίας µάθησης έχουν παίξει το Hate Out! Game για να ανα-
ment and Outreach Director of Sofia De- σε ένα διεθνές περιβάλλον και τη δυνατότητα γνωρίσουν τη ρητορική µίσους και να δηµι-
velopment Association συνεχούς ανταλλαγής πρακτικών, ουργήσουν ανταφηγήσεις. Σε όλη την κοινο-
•Να αυξήσει την ευαισθητοποίηση του κοινού πραξία, 1.600 άτοµα παρακολούθησαν 39 δη-
ο έργο LEAD Online χτίστηκε µε την για τις πολωτικές επιπτώσεις της HSO και να µόσιες LEAD Online Οµιλίες και HateOut! Game
προϋπόθεση ότι οι οργανώσεις της προωθήσει την ενηµερωµένη, προληπτική αν- Days, δηµιουργώντας νέα συνειδητοποίηση των
κοινωνίας των πολιτών διαδραµατί- τιµετώπιση του, ευρειών επιπτώσεων της HSO και αποκτώντας
ζουν κρίσιµο ρόλο στην καταπολέ- •Να εξερευνήσει τις διαστάσεις του φύλου στην πρόσβαση σε διεθνή δίκτυα και πόρους για την
µηση της ρητορικής µίσους (hate spe- HSO στις χώρες της κοινοπραξίας και να δια- αντιµετώπισή του. Περισσότερα από 130.000
Τech) και της ρητορικής µίσους στο τυπώσει συστάσεις προς τα αρµόδια όργανα άτοµα (ανάµεσά τους νέοι/ες, εκπαιδευτικοί,
∆ιαδίκτυο (hate speech online – HSO), προ- του οποίου έρχονται σε επαφή µόνο µε περιε- (σχολεία, φορείς ισότητας και καταπολέµησης δηµοσιογράφοι, µέσα κοινωνικής δικτύωσης,
στατεύοντας και προάγοντας τα θεµελιώδη δι- χόµενο που ενισχύει τις δικές τους απόψεις, χω- των διακρίσεων, αρχές επιβολής του νόµου) ακτιβιστές/τριες, bloggers/vloggers, οργανώσεις
καιώµατα. Ο σηµαντικός ρόλος της κοινωνίας ρίς ουσιαστική κατανόηση του «ψηφιακού άλ- για το πώς να αντιµετωπίσουν τα εντοπισµένα της κοινωνίας των πολιτών, πάροχοι υπηρεσιών
των πολιτών αναγνωρίζεται από βασικά έγ- λου». Ταυτόχρονα, η υποχρέωση µόνο παρα- ζητήµατα. ∆ιαδικτύου κα) προσεγγίστηκαν µέσω διανο-
µής πληροφοριών στα µέσα κοινωνικής δι-
γραφα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Πρόκειται κολούθησης του παράνοµου περιεχοµένου και Τ Το ο L LE EA AD D O On nl li in ne e: : κτύωσης και µέσω των ιστοσελίδων των συ-
για µια πρωτοβουλία πολλών εταίρων οργα- η αυξανόµενη εξάρτηση από τις αυτόµατες •Ανέπτυξε ένα εργαλείο αυτοαξιολόγησης της νεργατών.
νώσεων της κοινωνίας των πολιτών, η οποία απαντήσεις στην HSO εγκυµονεί τον κίνδυνο να χρήσης ρητορικής µίσους (HS-SAT), το οποίο Το έργο LEAD Online υλοποιήθηκε από µια
αντιµετωπίζει την οµαλοποίηση της HSO και µην υπάρξει απάντηση σε περιεχόµενο µίσους βοηθά εκπαιδευτικούς, ακτιβιστές/τριες και κοινοπραξία 7 φορέων υπό τον συντονισµό της
τις αρνητικές επιπτώσεις που έχει στους νέ- ή απλώς να αγνοηθεί. µαθητές/τριες να αποκτήσουν επίγνωση της Sofia Development Association (Βουλγαρία)
ους. Η «οµαλοποίηση» συνεπάγεται ενσωµά- Για την αντιµετώπιση αυτών των ζητηµάτων, το HSO, και µε εταίρους τους ZARA (Αυστρία), Centre for
τωση περιεχοµένου µίσους στον δηµόσιο διά- έργο επιδίωξε: •Προσέφερε κατάρτιση σε εκπαιδευτικούς και Peace (Κροατία), FutureNeeds (Κύπρος), Ελ-
λογο, σε συνδυασµό µε µια αυξανόµενη αδια- •Να χαρτογραφήσει τα τοπία του µίσους εµ- µαθητές/τριες σχετικά µε τα ανθρώπινα δι- ληνικό Ανοικτό Πανεπιστήµιο – ερευνητική
φορία και αποδοχή περιεχοµένου µίσους στα πλέκοντας τις οµάδες-στόχους σε αυτοαξιο- καιώµατα και την HSO, που παραδόθηκε σε οµάδα DAISSy (Ελλάδα), Forma. azione (Ιτα-
δίκτυα κοινωνικών µέσων και τα διαδικτυακά λόγηση και προβληµατισµό σχετικά µε τις από- διαπολιτισµικά περιβάλλοντα σε 7 χώρες, λία), Associatia Divers (Ρουµανία). Η DAISSy
µέσα ενηµέρωσης. Η τάση της οµαλοποίησης ψεις, τις εµπειρίες και τις στάσεις τους έναντι •Ανέπτυξε ένα πολύγλωσσο διαδικτυακό παι- συµµετείχε σε όλα τα πακέτα εργασίας του έρ-
υποβοηθείται από την έλλειψη κατανόησης της της HSO, χνίδι (Hate Out! Game) για την αποκωδικοποί- γου και ήταν υπεύθυνη για την ανάπτυξη των HS-
παράνοµης και επιβλαβούς φύσης του διαδι- •Να δώσει τη δυνατότητα στις οµάδες-στόχους ηση της ρητορικής µίσους στο διαδίκτυο και SAT και Hate Out! Game.
κτυακού µίσους, η οποία οδηγεί σε υποανα- να κατανοήσουν καλύτερα τις ρίζες της ρητο- για τη δηµιουργία αντίθετων αφηγήσεων, Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε το
φορά περιστατικών HSO και συνεπώς σε πε- ρικής µίσους, βελτιώνοντας την ικανότητά τους •Συγκέντρωσε µια σειρά ενδιαφεροµένων (κοι- έργο LEAD-Online , καθώς κι άλλες δράσεις
ραιτέρω στιγµατισµό, περιθωριοποίηση και εκ- να χρησιµοποιούν ένα πλαίσιο ανθρωπίνων δι- νωνία των πολιτών, δηµοσιογράφους, εκπαι- της Ερευνητικής Οµάδας DAISSy:
φοβισµό ευάλωτων οµάδων που αντιδρούν στο καιωµάτων και αξιών και δεξιότητες Γραµατι- δευτικούς, µέσα κοινωνικής δικτύωσης, δη- Ι Ισ στ το οσ σε ελ λί ίδ δε ες ς: : http://daissy.eap.gr/en, https://
µίσος. Αυτό κλιµακώνει την καταστροφική επί- σµού στα ΜΜΕ (media literacy) για την ανα- µόσιους φορείς) για την ευαισθητοποίηση σχε- www.lead-online.eu/
δραση όχι µόνο στα θύµατα µίσους στο ∆ιαδί- γνώριση, την πρόληψη και την αντίδραση κατά τικά µε την HSO. F Fa ac ce eb bo oo ok k: : @DAISSyResearchGroup, @LEA-
κτυο, αλλά επηρεάζει αρνητικά όσους/ες µι- της HSO, Κατά τη διάρκεια της 24µηνης διάρκειας του έρ- DOnlineEU
λούν για τα ανθρώπινα δικαιώµατα, την ανε- •Να εισαγάγει καινοτόµους διαδικτυακούς πό- γου, η κοινοπραξία ενέπλεξε πάνω από 4.000 L Li in nk ke ed di in n: : https://www.linkedin.com/in/daissy-
κτικότητα και τη µη διάκριση, µε αποτέλεσµα ρους µάθησης για την HSO, που συνδυάζουν νέους/ες ηλικίας 14-19 ετών και εκπαιδευτι- researchgroup/
«ένα ανατριχιαστικό αποτέλεσµα στον δηµο- τη σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία µε µια προ- κούς σε διαδραστικές µορφές µάθησης σχε- T Tw wi it tt te er r: : @daissy_research, @LEADOnlineEU
κρατικό λόγο» (EC, 2016). Επιπλέον, στη σηµε- σέγγιση µάθησης στην πράξη, τικά µε τον ακτιβισµό που βασίζεται στα αν- I In ns st ta ag gr ra am m: : @daissy_researchgroup, @lea-
ρινή «αλγοριθµική κοινωνία», αναδύεται ένας •Να βελτιώσει την συνεργασία των ενδιαφε- θρώπινα δικαιώµατα κατά της HSO. Περισσό- donline_eu
επισφαλής διαδικτυακός χώρος, οι χρήστες/τριες ροµένων πλευρών για την αντιµετώπιση του τεροι από 3.800 άτοµα έχουν δοκιµάσει και E Em ma ai il l: : info@daissy.eap.gr