Page 16 - MARCH-APRIL-2024
P. 16
16 Φάκελος: Ερευνητική Οµάδα ΜΑΡΤΙΟΣ - ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2024
Εργαλείο Συστάσεις
αντιµετώπισης
Αυτό-αξιολόγησης Η υλοποίηση του έργου LEAD Online έφερε σηµαντικά δι-
Της Denitsa Lozanova, Development and Outreach
Director of Sofia Development Association
δάγµατα σχετικά µε τον ρόλο της κοινωνίας των πολιτών
στην αντιµετώπιση της ρητορικής µίσους στο διαδίκτυο
(HSO), τον ρόλο του γραµµατισµού στην πληροφορία και
τα µέσα (MIL) για την ενδυνάµωση των νέων και την αυξα-
νόµενη επιρροή της πολιτικής στη διάδοση της ρητορικής
Γράφουν οι Κωνσταντίνος Μάντζος, ερευνητική Εισαγωγική σελίδα µίσους. Επιβεβαίωσε µακροχρόνιες υποθέσεις ότι οι βα-
οµάδα DAISSy / ΕΑΠ και Κωνσταντίνος Πότσης, θιά ριζωµένες πολιτιστικές προδιαθέσεις καθορίζουν την
διαχειριστής έργων, ερευνητική οµάδα DAISSy / απάντηση στη ρητορική µίσους – τόσο όσον αφορά τη δια-
ΕΑΠ µόρφωση πολιτικής για την HSO, όσο και όσον αφορά το σχε-
διασµό και την προώθηση πρωτοβουλιών για την συνολική
ο εργαλείο αυτό-αξιολόγησης της ρητορικής µίσους ευαισθητοποίηση της κοινωνίας. Έγινε εµφανής ο κρίσι-
(HS-SAT) είναι ένα µέσο αυτογνωσίας για µαθη- µος ρόλος των πολιτικών γεγονότων ως σηµεία πυροδότη-
τές/τριες, καθηγητές/τριες, ακτιβιστές των µέσων σης για την εντατικοποίηση της HSO (κυρίως στον απόηχο
ενηµέρωσης, εκπροσώπους της κοινωνίας των του πολέµου της Ρωσίας στην Ουκρανία). ∆εδοµένου ότι
πολιτών κ.λπ. σχετικά µε τη στάση τους απέναντι εργαστήκαµε κυρίως µε νέους/ες ηλικίας 14-19 ετών και
Τστη ρητορική µίσους στο διαδίκτυο. Αφετηρία του µε εκπαιδευτικούς, παρατηρήσαµε ότι οι διαφορές στις εκ-
Εργαλείου Αυτο-αξιολόγησης ήταν η χαρτογράφηση του παιδευτικές πολιτικές και η παρουσία ή η απουσία ισχυ-
φαινοµένου της ρητορικής µίσους στο διαδίκτυο (HSO), ρών προγραµµάτων MIL επηρεάζουν την κατανόηση και τη
διαµορφώνοντας τον βασικό κορµό των ερωτήσεων µέσα στάση των νέων αναφορικά µε την HSO. Ακολουθούν µε-
από την πραγµατικότητα που περιγραφόταν τόσο σε προ- ρικά από τα κύρια συµπεράσµατα και διδάγµατα.
ηγούµενες ερευνητικές προσπάθειες όσο και σε εµβλη- Εφαρµογή στρατηγικών για την αντιµετώπιση της HSO που
µατικές περιπτώσεις διαδικτυακής ρητορικής µίσους στις περιλαµβάνουν αλλαγή αφηγήσεων, αλλαγή τρόπου σκέ-
χώρες των οργανισµών που συµµετείχαν στο έργο LEAD ψης και αλλαγή συµπεριφοράς
Online. Με βάση αυτό το υλικό αναπτύχθηκαν οι ερωτήσεις •Αυτοαξιολόγηση και αναστοχασµός. Κατά την περιήγηση
και συµπεριλήφθηκαν στο HS-SAT, το οποίο είχε ως στόχο στον περίπλοκο κόσµο της διαδικτυακής ρητορικής µίσους,
να συλλέξει υφιστάµενες αντιλήψεις και απόψεις, αναδει- µια τέτοια προσέγγιση βοηθά τη νεολαία να συνειδητοποι-
κνύοντας τις συνήθεις κατηγορίες θυτών και θυµάτων, αλλά ήσει καλύτερα τις δικές της προκαταλήψεις, οι οποίες µπο-
ταυτόχρονα να προσφέρει στους χρήστες του ανατροφο- ρούν να πυροδοτήσουν αλλαγές στη συµπεριφορά.
δότηση σε σχέση µε το επίπεδο ευαισθητοποίησης τους •Η HSO πρέπει να νοείται ως έγκληµα. Το αίτηµα για πιο ολο-
σχετικά µε το φαινόµενο και να δείξει πλευρές του φαινο- κληρωµένη εκπαίδευση για την αντιµετώπιση αυτού του
µένου πάνω στις οποίες θα πρέπει να εκπαιδευτούν ή να ζητήµατος παρατηρήθηκε σε όλες τις συµµετέχουσες χώ-
ενηµερωθούν περισσότερο. ρες. Για την εξάλειψη της προέλευσης της ρητορικής µί-
Το HS-SAT είναι ένα ερωτηµατολόγιο/τεστ πολλαπλών επι- σους προτείνεται η παροχή στις κοινότητες πόρων που βα-
λογών. ∆ιαθέτει 2 διαφορετικές εκδόσεις, µία για µαθητές σίζονται στα ανθρώπινα δικαιώµατα και ανάπτυξη δεξιοτή-
και νέους και µία για εκπαιδευτικούς, ακτιβιστές των µέ- των MIL.
σων ενηµέρωσης και άλλους/ες, µε 22 ερωτήσεις και 31 ερω- •Ενδυνάµωση µέσω της γνώσης. Οι νέοι/ες και οι εκπαι-
τήσεις αντίστοιχα. Οι ερωτήσεις εµπίπτουν σε συγκεκρι- δευτικοί τονίζουν τη σηµασία της κατανόησης των δικαιω-
µένες θεµατικές περιοχές: µάτων και της πρόσβασης σε υπηρεσίες υποστήριξης για τη
δηµιουργία ασφαλών ψηφιακών χώρων.
•Μετάβαση από την παρακολούθηση στην αντιµετώπιση. Η
1 1) ) Ε Ελ λε ευ υθ θε ερ ρί ία α τ το ου υ λ λό όγ γο ου υ, , απλή γνώση του τρόπου αναφοράς περιστατικών HSO δεν
2 2) ) Ρ Ρη ητ το ορ ρι ικ κή ή µ µί ίσ σο ου υς ς σ στ το ο δ δι ια αδ δί ίκ κτ τυ υο ο, , αρκεί για να προκαλέσει ενσυναίσθηση και προληπτικές
απαντήσεις. Μέσω διαδραστικών δράσεων ευαισθητοποί-
3 3) ) Θ Θύ ύµ µα ατ τα α κ κα αι ι θ θύ ύτ τε ες ς ρ ρη ητ το ορ ρι ικ κή ής ς µ µί ίσ σο ου υς ς, , ησης και παραδειγµάτων από την πραγµατική ζωή, µε στόχο
4 4) ) Τ Τρ ρό όπ πο οι ι α αν ντ τί ίδ δρ ρα ασ ση ης ς κ κα αι ι α αν να αφ φο ορ ρά άς ς τ τη ης ς ρ ρη ητ το ορ ρι ικ κή ής ς την ενίσχυση της αλληλεγγύης και του αισθήµατος ευθύνης,
µ µί ίσ σο ου υς ς σ στ το ο δ δι ια αδ δί ίκ κτ τυ υο ο, , µπορεί να επιτευχθεί ενδυνάµωση των ατόµων, ώστε να
µετακινηθούν από το ρόλο των θεατών και να ενεργοποι-
5 5) ) Ο Ο α αν ντ τί ίκ κτ τυ υπ πο ος ς τ τη ης ς ρ ρη ητ το ορ ρι ικ κή ής ς µ µί ίσ σο ου υς ς σ στ το ου υς ς α αν ν- - ηθούν.
θ θρ ρώ ώπ πο ου υς ς Συν-δηµιουργία ανοιχτών εκπαιδευτικών εργαλείων και
πόρων χωρίς αποκλεισµούς µε τη συµµετοχή νέων, δυ-
6 6) ) Ο Ορ ργ γα αν νω ωτ τι ικ κέ ές ς/ /θ θε εσ σµ µι ικ κέ ές ς δ δι ια αδ δι ικ κα ασ σί ίε ες ς
σπρόσιτων και περιθωριοποιηµένων οµάδων
Ενδεικτικές σελίδες µε ερωτήσεις •Εκπαίδευση χωρίς αποκλεισµούς. Η στόχευση δραστη-
Οι ερωτήσεις διαφοροποιούνται µεταξύ των 2 εκδόσεων, ως ριοτήτων σε περιθωριοποιηµένες οµάδες είναι ζωτικής ση-
προς το περιεχόµενο ή/και τη γλώσσα που χρησιµοποιεί- µασίας για την προσέγγιση ατόµων που διαφορετικά δεν
ται, προκειµένου να είναι κατάλληλες για την ηλικία. θα είχαν την ευκαιρία να προβληµατιστούν σχετικά µε αυτά
Μέχρι το Φεβρουάριο του 2024, 3883 µαθητές/τριες, εκ- τα θέµατα, διασφαλίζοντας ευρεία ένταξη.
παιδευτικοί, ακτιβιστές στα µέσα κοινωνικής δικτύωσης, •Ενίσχυση δια ζώσης εκδηλώσεων. Αυτές ενθαρρύνουν τη
δηµοσιογράφοι και εργαζόµενοι/ες µε νέους/ες, είχαν την µεγαλύτερη δέσµευση και σύνδεση µεταξύ των συµµετε-
ευκαιρία συµπληρώνοντας το Εργαλείο να προβληµατι- χόντων σε σύγκριση µε τις διαδικτυακές δραστηριότητες, υπο-
στούν σχετικά µε την ρητορική µίσους και να λάβουν σχε- γραµµίζοντας τη σηµασία της διαπροσωπικής αλληλεπί-
τική ανατροφοδότηση. Στην Ελλάδα το ερωτηµατολόγιο δρασης για µελλοντικές συνεργασίες.
συµπληρώθηκε από πάνω από 500 συµµετέχοντες/ουσες •Αντιµετώπιση θεµάτων ταµπού. Ορισµένα θέµατα, όπως
µε το 82% αυτών να είναι µαθητές/τριες και το 18% ενήλι- τα δικαιώµατα των ατόµων LGBTQI+, παραµένουν ταµπού
κες, κυρίως εκπαιδευτικοί. στις τοπικές κοινότητες και αποτελούν πρόκληση για ανοι-
Τα αποτελέσµατα της εν λόγω έρευνας συνοψίζονται σε χτή συζήτηση. Οι προσπάθειες για την άρση αυτών των
σχετική αναφορά µε συγκριτική ανάλυση των αποτελε- φραγµών είναι απαραίτητες για την προώθηση της ένταξης
σµάτων Summary comparative report- Hate speech Self- και τη φροντίδα για τα θύµατα της HSO.
assessment Tool and Hate Speech Ontologies, η οποία •Σφυρηλάτηση πολυµερών εταιρικών σχέσεων και διασυ-
είναι διαθέσιµη στην ιστοσελίδα του έργου, ενώ τα ειδικό- νοριακών πρωτοβουλιών. Πολυεπίπεδες διατοµεακές προ-
τερα αποτελέσµατα που αφορούν την Ελλάδα παρουσιά- σεγγίσεις που περιλαµβάνουν πρωτοβουλίες υπεράσπισης,
στηκαν στο 16ο ετήσιο ∆ιεθνές Συνέδριο για την Εκπαί- εκστρατείες κατά της HSO, δραστηριότητες κατάρτισης και
δευση, Έρευνα και Καινοτοµία (ICERI) που πραγµατοποι- διάδοση πληροφοριών στην ευρύτερη κοινότητα µπορεί να
ήθηκε από τις 13 έως τις 15 Νοεµβρίου 2023 στην Σεβίλλη. έχουν υψηλότερο βραχυπρόθεσµο και µακροπρόθεσµο αν-
Εκεί αναδείχθηκαν ζητήµατα όπως τα κοινά χαρακτηρι- τίκτυπο.
στικά της ρητορικής µίσους στο ∆ιαδίκτυο ως καθηµερινό Ανάπτυξη προσαρµοσµένων πόρων MIL για την αντιµετώ-
φαινόµενο και η συνύπαρξή της µε άλλες προβληµατικές πιση των διαφορών µεταξύ γενεών
συµπεριφορές, όπως ο διαδικτυακός εκφοβισµός. Πα- •Οι διαφοροποιήσεις στις αντιλήψεις και τις εµπειρίες δια-
ράλληλα, οι απαντήσεις των εφήβων έδειξαν πως οι στρα- δικτυακού µίσους µεταξύ των γενεών υπογραµµίζουν την
τηγικές αντιµετώπισης του φαινοµένου είναι κατά κανόνα ανάγκη για εκπαίδευση MIL που θα είναι προσαρµοσµένη
ατοµικές, ενισχύοντας έτσι την εικόνα της HSO ως κάτι σε διαφορετικές ηλικιακές οµάδες και θα διασφαλίζει ολο-
“φυσιολογικό”, που ο/η καθένας/µια καλείται να αντιµετω- κληρωµένη κάλυψη και συνάφεια των πόρων µάθησης.
πίσει µόνος/µόνη. •Η ενσωµάτωση της εκπαίδευσης MIL στα σχολικά προ-
Για τη φιλοξενία του HS-SAT αναπτύχθηκε από την ερευ- γράµµατα σπουδών, τόσο ως αυτόνοµο αλλά και ως διαθε-
νητική οµάδα DAISSy του ΕΑΠ µια ειδική πολύγλωσση µατικό µάθηµα, είναι ζωτικής σηµασίας για την προώθηση
διαδικτυακή πλατφόρµα. Το Εργαλείο συνεχίζει να είναι των δεξιοτήτων κριτικής σκέψης που απαιτούνται για την
διαθέσιµο δωρεάν σε 7 γλώσσες: Ελληνικά, Αγγλικά, Βουλ- πλοήγηση στους ψηφιακούς χώρους, κάτι ιδιαίτερα ση-
γαρικά, Γερµανικά, Ιταλικά, Ρουµανικά, Κροατικά, στη δι- µαντικό στην εποχή της Τεχνητής Νοηµοσύνης.
εύθυνση https://www.lead-online.eu/.
